Karagöz Oyununun Özellikleri Nelerdir?

Karagöz Oyununun Konusu

Rivayete göre Karagöz ve Hacivat, Sultan Orhan döneminde Bursa’da bir camii inşaatında çalışan iki işçidir.  Aralarındaki komik atışmalar, gevezelikler yüzünden padişahın emriyle öldürülürler. Komiklikleri ve gevezelikleriyle işçilerin çalışmasına mani olan bu ikiliyi öldürdüğü için Sultan Orhan pişmanlık duyar ve üzülür. Bunun üzerine Şeyh Küşteri padişahı memnun etmek için Hacivat ve Karagöz suretinde küçük maketler yapıp perde arkasında bunları konuşturur ve hareket ettirir. Hikayeler her defasında birbirinden farklıdır ve doğaçlama olarak icra edilir.

Karagöz ve Hacivat’ın Özellikleri

Karagöz, halk arasındaki okuma yazma bilmeyen kesimdendir. Hacivat ise eğitim almış okuma yazma bilen bir kişidir. Karagöz, Hacivat’ın söylediği kelimelerin birçoğunu bu yüzden anlamaz ya da yanlış anlar. Karagöz, aynı zamanda ağzına her geleni, her düşündüğünü söyleyen patavatsız bir karakterdir. Bu yönüyle ağzından çıkan kelimeler yüzünden zor anlar yaşar ama bir şekilde durumu toparlar. Genellikle Hacivat’ın bulduğu işlerde çalışır. Hacivat ise eğitimli olmasının yanı sıra gösterişi seven, kibirli bir karakterdir. Konuşma sırasında sıklıkla Arapça ve Farsça kelimeler kullanır. Karagöz’ün cahilliğini fırsat bilerek kurnazlık yapar ve genellikle Karagöz’ü çalıştırır. Onun kazancıyla geçinir. Bu birbirine uzak iki zıt karakterin anlaşmazlıkları ise oyunun konusunu oluşturur.

Oyunun Diğer Tiplemeleri

Karagöz oyununda diğer tiplemeler de önemlidir. (1)

 

• Çelebi tiplemesi kimi oyunlarda zengin kimi oyunlarda ise mirasyedi olarak izleyicinin karşısına çıkar. Bazı oyunlarda ise zevk ve eğlence düşkünü, çapkın bir karakteri oynar. Türkçesi kusursuz bir İstanbul Türkçesidir. 
• Beberuhi tiplemesi, ileri yaşına rağmen hala çocuk akıllı sayılabilecek bir karakterdir. Kısa boylu, cücedir. Genellikle yaygaracı özelliğiyle bilinir. Oyunun eğlenceli tiplemelerinden biridir. 
• Zenne ismi oyundaki tüm kadınları kapsar. Kadın karakterler tek bir ad altında zenne olarak anılır.
• Himmet, Kastamonulu olmasıyla bilinir. Kaba saba bir karakterdir. Sırtında baltası ile özdeşleşmiştir. Karagöz ve Hacivat oyununun karakterleri içerisinde en iri olanıdır.
• Tuzsuz Deli Bekir tiplemesi mahallenin kabadayısıdır. Elinde daima içki şişesi, tabancası ile gezer. Oyunun belalı karakteridir. Olaylar karmaşıklaştığında kaba kuvvetle sorunları çözmeye çalışır. 

 

Bunların dışında Laz, Matiz, Acem, Soytarı, Ak Arap, Hokkabaz, Sünnetçi, Çengi gibi daha birçok karakter vardır. 

Hacivat ve Karagöz Oyununu Oluşturan Bölümler

Karagöz oyununun giriş bölümüne Mukaddime denir. Bu bölümde Hacivat müzikle birlikte bir semai okuyarak giriş yapar. Ardından Karagöz’ü davet eden sözlerle devam eder. Karagöz, Hacivat’ın gürültüsüne sinirlenir ve Hacivat’a söylenerek perdeye gelir. Karagöz’ün gelmesiyle 2. bölüm olan Muhavere bölümü başlar. Bu bölüm karşılıklı konuşmalarla geçer. Diğer tiplemelerin perdeye girdiği 3. bölüm ise Fasıl bölümüdür. Burada karakterler kendi özelliklerine göre kendi şiveleriyle Karagöz ile konuşur. Zaman zaman Hacivat da dahil olur. Genelde en komik konuşmalar ve atışmalar bu bölümde gerçekleşir. Son bölüm olan Bitiş, Karagöz ve Hacivat’ın kavgalı konuşmasıyla geçer. Önce Hacivat sonra Karagöz perdeden çekilir. (2)

Kaynaklar:

https://bursaolgunlasma.meb.k12.tr 

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/118312    

Benzer İçerikler