Oyun oynamak, çocukların hayat boyu kullanacakları becerileri edinmesinde ve hem çocukluk hem de yetişkinlik dönemindeki psikolojik durumunun şekillenmesinde oldukça önemli rol oynayan bir etkinliktir. Çocukların yaş gruplarına uygun eğitici oyunlarla onların her anlamda gelişmelerine katkı sağlamak mümkündür. Bunun yanı doğal afet gibi olağan dışı durumlara maruz kalan çocukların kendilerini yeniden güvende hissetmeleri ve günlük hayat rutinlerine dönmeleri için oyun oynamaları kritik öneme sahiptir.
Oyunun çocuk gelişimindeki yeri ve önemi hakkında detaylı bilgiye yazımızın devamından ulaşabilirsiniz.
İçindekiler
Çocuk Gelişimi için Oyunların Önemi
"Çocuk" denildiğinde akla ilk gelenlerden biri şüphesiz oyundur. Oyun kavramını çocukların oyalandıkları bir aktivite olarak düşünmek, bu kavramı basite indirgemektir. Oyun, çocukların en çok kullandığı öğrenme metodudur. Bu açıdan oyunun eğitimdeki yeri ve önemi de oldukça fazladır. Oyun aracılığıyla çocukların farklı alanlarda gelişimine katkı sağlamak mümkündür. İşte oyunun çocuk gelişimini pozitif yönde etkilediği alanlar:
Oyunun Psikolojik Gelişime Etkisi
Yaşına uygun oyun oynamanın çocukların psikolojik gelişimine büyük bir katkı sağladığı bilinmektedir. Duygularını kolay ifade edebilen, öz güven sahibi, problem çözme yeteneği gelişmiş çocuklar yetiştirmek için özellikle psikolojik gelişimi destekleyen eğitici oyunlara ağırlık verilebilir. Bu sayede çocuğun psikolojik gelişimi ve karakterinin oluşmasında oyunun gücünden yararlanılabilir.
Oyunun Dil Gelişimine Etkisi
Çocuklarda dil gelişimi 6. ayda çıkardığı bazı seslerle başlar. 60. aya kadar aşamalı bir şekilde artan dil gelişimi temel olarak iki başlık altında ele alınır. Bu başlıklar alıcı dil ve ifade edici dildir. Bebeklik döneminde alıcı dil aktiftir. Duyduğu sesleri taklit eden çocuklar yaşamlarının ilk 4 yılında çevrelerinden duyduğu ninniler, oyunlar, hayvan taklitleri, fıkra ve diyaloglarla dil becerisi kazanır. Evcilik tarzı oyunlar, sesli ve sembolik oyunlar çocukların dil gelişimine önemli ölçüde katkı sağlar. Dil gelişimini destekleyen oyunlar sayesinde çocukların kelime dağarcığı genişler. Oyun sırasında karşılıklı iletişim söz konusudur. Bu sayede hem alıcı hem de ifade edici dil gelişir. Çeşitli diyaloglar sayesinde yeni kelimeler öğrenen çocuklar aynı zamanda sosyalleşme imkânına sahip olur. Oyun sırasında soru sormayı, yanıt vermeyi ve komut almayı öğrenirler. Aynı zamanda hislerini ve düşüncelerini ifade etmeye çalışır, zaman kiplerini kullanmaya başlarlar. Oyun aracılığıyla dil gelişimi desteklenen çocukların problem çözme yeteneği artar.
Oyunun Düşünme Becerileri Üzerindeki Etkisi
Eleştirel düşünmenin temelini oluşturan allosantrik düşünme, mantıksal bağlantı kurma ve problem çözme yeteneklerini geliştirmenin en etkili yolu oyundur. Oyun sırasında dahil olduğu diyaloglarda bu becerilerini geliştiren çocukların eleştirel düşünme kabiliyeti de artar. Oynanan oyunlarda sonuca varmak için verilecek olan kararlar, uygulanacak yöntemler ve iş birliğinin etkisiyle okul öncesi dönemde düşünme becerileri hızlı bir şekilde geliştirilebilir. Özellikle strateji oyunları, çocukların eleştirel düşünce yeteneği kazanmasında aktif rol oynar. Çeşitli zeka oyunları, rekabet içeren ve çocukların karar alıp uyguladıkları oyunlar eleştirel düşünme ve empati kurma konusunda önemli bir etki yaratır.
Oyunun Motor Gelişimine Etkisi
Çocukların fiziksel olarak hızlı bir şekilde büyüdükleri erken çocukluk döneminde beyin ve omuriliğin de gelişmesiyle psikomotor gelişim gözlemlenir. Büyük kas ve ince kas motor gelişimlerini destekleyen çeşitli unsurlar bulunur. Vücudun farklı kısımlarıyla yapılan aktiviteler (tırmanma, atlama, kesme, yoğurma, bağlama vb. gibi) motor gelişimini destekler. Bu anlamda hem fiziksel aktivite gerektiren oyunlar hem de el işi faaliyetleri içeren oyunlar motor gelişimine katkı sağlar.
Oyunun Sosyal Gelişime Etkisi
Oyun sırasında çocuklar hem yetişkinlerle hem de kendi akranlarıyla sosyalleşme imkânı bulur. Günlük diyalogların haricinde farklı bireylerle oyun aracılığıyla iletişim kurduklarında yeni kelimeler öğrenmenin yanı sıra çeşitli duygu ve düşünceleri analiz etme şansları da olur. Bu sayede iletişim becerileri gelişen çocukların topluluk içinde öz güven sahibi ve girişken bir tutum sergilemesi kolay olur.
Oyunun Duygusal Gelişime Etkisi
Çocuklar oyun oynarken, gündelik hayatta dışa vurmadıkları duygu ve düşüncelerini oyun diliyle ifade etme şansı yakalar. Farkında olmadan bilinç altında kalan olay ve duyguları oyuna yansıtır. Aynı zamanda çocuklar farklı kurgularla oynanan oyunlar sayesinde, sevinç, heyecan, üzüntü, acıma, kaygı, korku, güven, düşmanlık gibi çeşitli duygusal tepkileri öğrenir. Çocuk psikolojisi açısından duyguların ifade edilmesi büyük bir önem taşır. Bu noktada oyunun gücünden faydalanmak kolay ve etkili bir yöntemdir. Öte yandan, oyun sırasında anne, baba, anneanne, bebek, doktor, polis, itfaiyeci gibi farklı rollere bürünen çocuklarda empati kurma becerisi oluşur. Bu da duygusal anlamda çocuk gelişimi için önemli bir noktadır.
Oyunun Öğrenme Sürecine Etkisi
Çocuk gelişimi için oyunlar en çok eğitim konusunda etkili rol oynar. Düşünerek değil yaşayarak öğrenmenin kalıcı olduğu bu yaşlarda normal hayatta karşılaşılan bazı durumlara ilişkin nasıl bir tutum izleyeceklerini oyun aracılığıyla öğrenebilirler. Kazanma, kaybetme durumlarında sergilediği tutumu keşfederler. Başarı ve öğrenme süreçlerine ilişkin neden - sonuç ilişkilerini kurmaya başlayan çocuklar, oyun ile öğrenme metoduyla başarının eğiticiye değil kendi çabalarına bağlı olduğunu yaşayarak öğrenirler. Öğretilmek istenen birçok farklı konuyu oyuna bağlamak kolaydır. Bu teknik sayesinde çeşitli yaş gruplarındaki çocuklara eğitim verebilirsiniz.
Oyunun Problem Çözme Becerilerine Etkisi
Bir sorunu çözmek için geliştirilen yöntem ve yol haritası "algoritma" olarak tabir edilir. Çocukların algoritmik problem çözme becerilerini geliştirmek için sözel yönergelerden faydalanabilirsiniz. Tümevarım metoduyla sorular sorarak olay oluş sıralarını öğretebilirsiniz. Bunun yanında kodlama ve oyunun gücünden de fazlasıyla yararlanabilirsiniz. Çocuklar için her bir sorun, yeni bir soru demektir. Bu soruların cevap bulması için çeşitli oyun kurguları oluşturarak problem çözme becerilerini geliştirebilirsiniz.
Oyunun Yaratıcılık ve Hayal Gücü Gelişimine Etkisi
Yaratıcılık ve oyun ayrılmaz bir ikili gibi düşünülebilir. Çocukların hayal gücünün gelişmesinde büyük bir role sahip olan oyun, yetişkinlerin bile yaratıcılıklarını geliştirmeleri için önerilen bir metoddur. Hayali olarak kurgulanan oyun ortamları ve esas amacından farklı bir şekilde kullanılan oyun gereçleriyle çocuklarda üretkenlik, yaratıcılık ve problem çözme becerileri gelişir.
Oyunun Stres Yönetimindeki Yeri
Problem çözme ve empati kurma yeteneği kazandıran oyunlar, çocukların stres yönetiminde de aktif bir rol oynar. İçinde bulundukları stres durumunda hareketsizlik hali sergileyen çocuklar bu tarz oyunlarla stresten uzaklaştırılabilir. Labirent, tangram vb. problem çözmeye yönelik oyunlarla iç içe büyüyen çocuklar karşılaştıkları stres durumunda kriz yönetimi açısından daha başarılı bir tutum sergileyebilir.
Oyun Seçimi ve Çocukların Yaşına Uygunluğu
Oyun seçimi yaparken ilk etapta oyuna bakış açınızın "oyalamak" olmaması gerekir. Çocuk gelişimi oyun seçimleri çerçevesinde belli bir doğrultuda ilerler. Ancak çocukların bulunduğu yaş grubuna göre kabiliyetleri değişkenlik gösterir. Doğru yaşlarda doğru oyun seçimlerinin yapılması çocukların motor, hayal gücü, problem çözme ve sözel ifade becerilerinin gelişmesi açısından büyük bir önem taşır. 1-3 yaş döneminde taklit oyunları, 3-6 yaş aralığında sosyalleşerek oynanan oyunlar, 4-5 yaş döneminde evcilik gibi hayali oyunlar, 5-6 yaşta ise masa oyunları ve arkadaşlarla birlikte kurulan oyunlar tercih edilebilir.
Oyunun Olumsuz Etkileri ve Bunların Önlenmesi
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte çocukların oynadığı oyunların bir kısmında dijital platformlar kullanılır. Telefon ve tablet aracılığıyla oynanan birçok eğitici oyun olduğu gibi çocuk gelişimine katkı sağlamayan şiddet içerikli oyunlar da bu platformlarda mevcuttur. Çocuğun sanal ortamda oynayacağı oyunların içeriği kontrol edilerek karşılaşabileceği olumsuz etkiler bertaraf edilebilir. Bunun yanında uzun süre ekran kullanımı da çocuk gelişimini olumsuz etkiler. Ekran kullanımını belli sürelerle kısıtlamak ve bu süre zarfında doğru oyun seçimleri yapmak son derece önemlidir.
Oyunun Ebeveynler ve Eğitimciler Tarafından Desteklenmesi
0-3 yaş döneminde günün büyük bir bölümünü evde geçiren çocuklara gerekli oyun ortamının sağlanması ebeveynin sorumluluğundadır. Oynanacak oyunların çocuğun yaşına uygun olarak seçilmesi ve oyun sırasında çocuğa gerekli olan serbest alanın oluşturulması gerekir. Ayrıca ebeveynler oyunda çocukla etkileşim halinde olarak oyunun katkısını artırabilir. Okul döneminde ise bu görev öğretmenlere devredilir. İşin uzmanı olarak nitelendirilen öğretmenler, sorumlu oldukları öğrencilerin yaşı, ilgi alanları ve kapasitelerine uygun oyunlarla çocuk gelişimine akıl almaz büyüklükte katkılar sağlayabilir.
Benzer İçerikler
