Bazı özellikleriyle akranları arasında fark edilen üstün yetenekli çocuklar, ortalamanın üzerinde yetenekleriyle dikkat çekerler. Çocuğunuz üstün yetenekliyse, öğrenme ve gelişme sürecinde bu doğal yetenekleri fark edebilirsiniz. Çocuğunuzun üstün zekâlı olduğu tespit edildiyse bu alanda faaliyet gösteren birçok üstün zekâlılar okulu yardımıyla doğru eğitim süreci başlatılabilir.
Siz de çocuğunuzun üstün yetenekli olduğunu düşünüyorsanız ve çocuğunuzun yeteneklerinin, güçlü yanlarının ve ihtiyaçlarının belirlenip karşılanmasını istiyorsanız, kapsamlı bir değerlendirme sürecine ihtiyaç duyabilirsiniz. Bu konuda daha fazla bilgi edinmek için gelin detaylara birlikte bakalım.
İçindekiler
Özel Yetenek Nedir?
Özünde üstün yeteneklilik, beyin temelli bir farklılıktır. Bu nörolojik farklılık, üstün yetenekli öğrencilerin diğer bireylerden farklı bir entelektüel, akademik ve sosyal-duygusal gelişim süreci yaşadıkları anlamına gelir. Bu çocuklar herhangi bir alanda yetenekli olabileceği gibi birden fazla alanda da yetenekli olabilir. Örneğin, bir çocuk yaratıcı ve entelektüel; başka bir çocuk ise, yüksek kapasitede fiziksel koordinasyona ve güçlü bir hafızaya sahip olabilir.
Disleksi, DEHB veya otizm ve öğrenme güçlükleri bazı üstün yetenekli çocuklarda görülebilir. Bununla birlikte zeki insanlarda görülen psikolojik hastalıklar, üstün yetenekli olmaya bir engel olarak kabul edilmez. Odaklanmayı zorlaştıran dikkat eksikliği zekâ ilişkisi arasında herhangi bir doğrulanmış bağlantı yoktur. Araştırmalarda beyin gücünü artırdığı belirtilen süper zekâ ilacı olmadan da bu çocuklar, eşsiz yeteneklere ve özelliklere sahiptirler.
Üstün Yetenekli Çocuğun Özellikleri Nelerdir?
Üstün yetenekli çocuklar genellikle göze çarpar ve bu çocukların birçok ortak özelliği bulunur. Bu ortak özellikler arasında belki de en göze çarpanı, analitik zekâdır. Öyleyse, üstün yetenekli çocuklarda görülen analitik zekâ türü nedir? Bu zekâ türü, problem çözme yeteneklerini ve soyut akıl yürütmeyi içerir. Karşılaştırma, değerlendirme ve mantıklı bir yargıda bulunmayı sağlar. Akademik ortamlarda mükemmel performans gösterme, matematiksel ve istatistiksel yeterlilik gibi nitelikler analitik zekâ özellikleri arasında yer alır (1).
Üstün yetenekli öğrencilerin özellikleri şu şekilde sıralanabilir (2):
• Yaşıtlarının üzerinde gelişmiş düşünme ve anlama
• Duygusal yoğunluk ve hassasiyet
• Artan öz farkındalık duygusu
• Benzersiz ilgi alanları ve konular hakkında heves
• Tuhaf veya olgun mizah anlayışı
• Konuları şaşırtıcı bir derinlikte keşfetme ihtiyacı
• Yaratılış ve varoluş ile ilgili sorular sorma
• Konsantre olabilmek ve görevlere iyi odaklanabilmek
• Yoğun bir merak ve sorular
• İyi bir hafızaya sahip olmak, hızlı anlama
• Yüksek beklenti
• Bir konunun birçok yönünü algılama yeteneği
• Neredeyse öğretilmeye ihtiyaç duymadan bir şeyler öğrenmek
• Yaratıcılık
• Soyut ve mecazi düşünebilme
• Modelleri ve sistemleri görselleştirme yeteneği
Okul öncesi üstün zekâlılar da yukarıda belirtilen özellikleri taşır. Tabii ki her üstün yetenekli çocuk benzersizdir ve üstün yetenekli çocuklar bu özelliklerin hepsi olmasa da bazılarını gösterebilir.
Üstün Zekâ Çeşitleri Nelerdir?
Zekâ ve akıl birbiri ile bağlantılı olsa da aslında birbirlerinden farklı kavramlardır. Peki, akıl ile zekâ arasındaki fark nedir? Zekâ, doğuştan gelen bir yeteneği; akıl ise, deneyim, bilgi ve yargıya sahip olma niteliklerini ifade eder. “Zekilik doğuştan mı gelir?” sorusu da bu açıklama ile cevap bulur. Üstün zekâ çeşitleri bazı farklı türlere ayrılır. Bunlar aşağıdaki şekilde belirtilebilir:
Başarılı
Başarılı üstün zekâlı çocuklar sınıfta itaatkardırlar, çok fazla yönlendirme olmadan ödevlerini yaparlar. Akademik yaşamları boyunca yolculuk ederken genellikle yüksek öğrenim ve ileri dereceleri hedeflerler.
Zorlayıcı ve Yaratıcı
Bu çocuklar klasik bir okul yapısına uyum göstermekte zorlanabilir, sıkılabilir ve davranış sorunları sergileyebilirler. Esnek bir eğitim ortamı, zorlu ve yaratıcı öğrenciler için en iyi sonucu verebilir.
Özerk
Geleneksel bir okul sistemini anlamaları ve iyi performans göstermeleri bakımından başarılı çocuklar olarak tanımlanabilirler. Özerk yetenekli çocuklar güçlü liderler ve yaratıcı düşünürlerdir.
Risk Altında
Bu öğrenciler en fazla hassasiyet ve sabır gerektirir. Bazıları temel eğitim hedefleri için hiçbir zaman destek görmemiş olabilir. Risk altındaki ya da okulu terk eden öğrenciler, kendileri dışındaki her tür üstün yetenekli çocuğun ihtiyaçlarını karşılamış olabilecek bir okul sistemine karşı sürekli bir öfke sergileyebilirler. Esnek ve alternatif okul düzenlemeleri onlar için en iyi sonucu verebilir.
İki Kat Olağanüstü
Bu çocuklar, üstün yetenekli olan ve aynı zamanda bir öğrenme veya fiziksel bozukluk sergileyen çocuklardır. Çifte istisnai öğrenciler dikkat bozukluklarından mustarip olabilir. Bir alanda iyi performans gösterirken başka bir alanda mücadele ettikleri için bazen tembel olarak nitelendirilebilirler. Üstün zekâları zenginleştirilirken ve sorgulanırken öğrenme güçlüğü göz önünde bulundurulmalıdır. İki kat istisnai olan bazı öğrenciler, üstün zekalı olmalarına rağmen iyileştirici programlara alındıkları veya üstün zekalı sınıflarında temel becerilerle mücadele ettikleri için depresyon veya düşük benlik saygısı yaşayabilirler.
Zeki Çocuğun Eğitimi Açısından Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Üstün yetenekli öğrenciler okulda sürekli ilerleme kaydedebilmek için yetenek ve ihtiyaçlarını karşılayan üstün yetenekliler eğitim programlarına ihtiyaç duyar. Potansiyellerini en üst düzeye çıkarmaya yardımcı olabilecek bir akademik ortamda uygun bir şekilde zorlanmaları gerekir. Üstün yetenekliler eğitimi şu temel bileşenlere odaklanır:
• Zenginleştirme
• Hızlandırma
• Gelişmiş müfredat
• Gelişmiş materyallere erişim
Üstün yetenekli çocukların hem akademik hem de sosyal-duygusal gelişimleri için desteğe gereksinimleri vardır (3). Üstün yetenekli öğrenciler mutlaka uygun şekilde desteklenmelidir. Okul dışında üstün yetenekli çocuklara yönelik programlar, onlara ilgi duydukları benzersiz bir konuyu daha fazla keşfetme şansı sunabilir. Ayrıca entelektüel olarak benzer akranlarıyla sosyal bağlantılar kurmak için bir yer sağlayabilir. Çocuğunuzun yetenekli olabileceğini düşünüyorsanız, özel olanakları keşfetmek için çocuğunuzun öğretmeniyle konuşarak işe başlayabilirsiniz.
Kaynaklar:
Benzer İçerikler
