1299 yılında kurulan Osmanlı Devleti’nde 36 tane padişah hükümdarlık yapmıştır (1). Saltanatın kaldırıldığı 1922’ye kadar devleti yöneten Osmanlı hükümdarları arasında yıllarca hüküm sürenleri olduğu gibi birkaç ay tahtta kalanları da olmuştur. Padişahlar sıralaması ise tahta iki kez çıkan padişahların genellikle ilk dönemleri esas alınarak verilir. Osmanlı padişahları genellikle babadan oğula geçen bir sistemle devleti yönetmişlerdir (2). Kronolojik sırasıyla Osmanlı padişahları hakkında bilgi edinmek için yazının devamını okuyabilirsiniz.
İçindekiler
Osman Gazi (1299 – 1326)
1258’de Söğütte doğdu. Babası Ertuğrul Gazi, annesi Halime Hatun’dur (2). Devletin kurucusudur. Bilecik, Yarhisar Kalesi, Yenişehir, İmralı Adası, Koçhisar, Akhisar, Mudanya, Karamürsel ve Akyazı Osman Gazi döneminde fethedilen önemli yerlerdendir. Ömrü çoğunlukla Bizans ile mücadeleyle geçen Osman Gazi 1326 yılında Bursa kuşatması sırasında vefat etmiştir (3).
Orhan Gazi (1326 – 1359)
1281’de doğdu. Babası Osman Gazi’dir (2). Bursa’nın fethinin tamamlanmasıyla bu şehri başkent yapmıştır. İlk gümüş akçeyi bastırmıştır. Yaya isimli ilk daimi orduyu, divan teşkilatını ve İznik’te ilk Osmanlı medresesini kurmuştur. Hükümdarlığı süresince Anadolu’da Üsküdar’dan Kandıra’ya kadar olan topraklar, İznik, Mudurnu, Göynük, İzmit, Hereke, Yalova, Marmara Adaları, Karesi Beyliği toprakları gibi önemli yerler fethedilmiştir. Ardından Rumeli’deki ilk toprak parçası olarak Çimpe Kalesi, sonrasında Gelibolu fethedilmiştir. Orhan Gazi 1359 yılında vefat etmiştir (3).
I. Murad (1359 – 1389)
1326’da Bursa’da doğdu. Babası Orhan Gazi’dir (2). Daha çok Murat Hüdavendigar olarak anılan I. Murad döneminde başkent Edirne’ye taşınmış, kazaskerlik makamı kurulmuş, pençik kanunuyla yeniçeri ocağının temeli atılmıştır. Karadeniz Ereğlisi, Ankara, Edirne, Gümülcine, Filibe, Biga, Çatalca, İskeçe, Drama, Kavala, Niş, Bulgar Krallığı, Manastır ve Sofya fethedilen başlıca topraklardır. Germiyanoğulları’ndan Kütahya, Simav, Eğrigöz ve Tavşanlı çeyiz olarak, Hamidoğulları’ndan ise 6 şehir para karşılığı alınmıştır. Haçlılara karşı Sırpsındığı ve Çirmen’de iki zafer kazanılmıştır. 1389 yılında Balkan İttifakı ile yapılan I. Kosova Meydan Muharebesi kazanılmış ve I. Murad savaş meydanını gezerken Sırp fedailerinden Miloş tarafından şehit edilmiştir (3).
I. Bayezid – Yıldırım Bayezid (1389 – 1402)
1360 yılında Edirne’de I. Murat ve Gülçiçek Hatun’dan dünyaya geldi (2). Döneminde Sırbistan Osmanlı’ya bağlanmış, Bosna toprakları, Aydın, Menteşe, Hamid, Teke, Germiyanoğulları, Kastamonu ve Sinop beylikleri dahil tüm beylikler, Alaşehir, Amasya, Karaman, Selanik, İşkodra ele geçirildi. İstanbul ilk kez ve toplamda 4 kez kuşatıldı. Kuşatmalar sırasında Anadolu Hisarı inşa edildi. Haçlılara karşı kazanılan Niğbolu Zaferi’nin ardından Yıldırım Bayezid’e Abbasi Halifesi tarafından Sultan-ı Rum unvanı verildi. Anadolu Türk birliğini sağladı. Fakat 1402 yılında Çubuk Ovası’nda Timur Devleti’ne karşı kaybedilen Ankara Savaşı’nda Yıldırım’ın esir düşmesi sonucu bu birlik dağıldı. I. Bayezid 1403 yılında esaret altında iken vefat etmiştir (3).
I. Mehmed (Sultan Çelebi Mehmed) (1413 – 1421)
1389 yılında doğdu. Yıldırım Bayezid’in oğludur. Babasının esir düşmesinden sonra kardeşleri ile girdiği taht mücadelesinden 1413 yılında galip çıkarak tahta geçti. 1402-1413 arası Fetret dönemi olarak adlandırılmıştır. I. Mehmed Anadolu Türk birliğini yeniden tesise çalıştı. Anadolu’da sükunet kısmen sağlandıktan sonra Balkan fetihlerine başlanmış, Arnavutluk fethedilmiş, Venediklilerle ilk deniz savaşı yapılmış fakat kaybedilmiştir. Şeyh Bedrettin isyanı çıkmış ve bastırılmıştır. Devletin ikinci kurucusu sayılan I. Mehmed 1421 yılında ölmüştür(3).
II. Murad (1421 – 1451)
1402’de doğan II. Murad tahttayken amcası Mustafa Çelebi’yle, Türk beyleriyle, Bizans ve Macarlarla mücadele etti. Azab piyade sınıfını kurdu. İstanbul’u kuşattı. Yanya ve Semendire gibi önemli yerleri fethetti. Alman İmparatoru ve Avusturya Kralı olan II. Albert’i mağlup etti. Beyliklerin büyük bir kısmını geri aldı. Venediklilere karşı Gelibolu’da donanma zaferi kazandı. Belgrad'ı kuşattı. Haçlı Ordusu’na karşı yenilgiler aldı. Ardından 1444’te tahtı oğlu II. Mehmed’e bıraktı. Bu devirden önce Macaristan imzaladığı Segedin Antlaşması’nı ihlal edip Varna’ya kadar ordu çekince ordunun başına geçti ve Varna’da yapılan savaşta galip geldi. 1446’da tekrar tahta geçti ve 1448’de Macarlarla yapılan II. Kosova Meydan Muharebesi’ni kazandı. 1451’de Edirne’de vefat etti (3).
II. Mehmed-Fatih Sultan Mehmed (1451 – 1481)
1432’de Edirne’de doğdu. İrili ufaklı 17 devlet fethetmiştir. Şüphesiz en önemlisi 1453’teki Bizans’ın başkenti İstanbul’un fethidir. Bu fetih öncesi Rumeli Hisarı’nı yaptırmış, Şahi topları döktürmüş, yeni bir donanma inşa ettirmiş ve daha birçok hazırlık yapmıştır. Kuşatma sırasında, Haliç’e zincir çektirmek, gemileri karadan yürütmek, tekerlekli kuleler ve yeraltı yolu inşa ettirmek gibi pek çoğu ilk kez görülen taktikler uygulamıştır. Fetihten sonra İstanbul’u başkent yapmış, İmroz, Limni, Taşoz, Enez ve Midilli Adaları’nı, Sırbistan, Mora, Atina, Gürcistan, Eflak, Bosna, Hersek, Arnavutluk, Karamanoğulları Beyliği ve Trabzon-Rum İmparatorluğu gibi devletleri ele geçirmiştir. 16 yıl süren Osmanlı-Venedik savaşı’nın ardından 1479’da Venedikle ittifak yapmıştır. Kırım Hanlığı’nın ilhakıyla Karadeniz Türk Gölü haline gelmiştir. Akkoyunlu’larla 1473’te yapılan Otlukbeli Savaşı’nı kazanmıştır. İtalya seferi düzenlemiş, Otranto’yu fethetmiştir. Döneminde Anadolu ve Rumeli toprak bütünlüğü sağlandı, devlet imparatorluk haline geldi, Kazaskerlik makamı Anadolu ve Rumeli olarak ikiye ayrıldı, Topkapı Sarayı inşa edildi, ilk üniversite olan İstanbul Üniversitesi kuruldu, iki kanunname yayınlandı. Fatih Sultan Mehmet 1481 yılında vefat etti (3).
II. Bayezid (1481 – 1512)
1448’de Dimetoka’da doğdu. Saltanatının ilk yıllarında kardeşi Cem Sultan ve Boğdan meseleleri ile uğraşmış, Cem Sultan’ı desteklemeleri, Dulkadiroğulları Beyliği üzerinde hak iddia etmeleri gibi sebeplerle Memlüklülerle savaşmıştır. Amacına ulaşamayan Cem Sultan Rodos Şövalyeleri’ne sığınmış, onlar da onu Papa’ya teslim etmişlerdir. Karadağ’ın himaye altına alınması, İnebahtı ve Navarin’in fethi bu dönemde gerçekleşmiştir. Safevi Devleti’nin kışkırtmaları sonucu çıkan Şahkulu isyanı bastırılmış, Ruslarla ilk ilişkiler kurulmuştur. II. Bayezid 1512’de tahtı birkaç kez savaşmak zorunda kaldığı oğlu Selim’e devretmiş ve aynı yıl vefat etmiştir.
I. Selim - Yavuz Sultan Selim (1512 – 1520)
1470’de doğan I. Selim, ağırlıklı olarak Şah İsmail hükümdarlığındaki Safevilerle ve Memlük Devleti ile mücadele etmiştir. Çaldıran Savaşı’nda (1514) Safevileri, Mercidabık (1516) ve Ridaniye (1517) Savaşları'nda Memlükleri yenilgiye uğratmıştır. Bu savaşlar neticesinde Doğu Anadolu, Musul, Kerkük, Erbil, Suriye, Mısır, Hicaz, Filistin ve Kudüs Osmanlı toprağı oldu. Memlük devleti yıkıldı, Halifelik ve Baharat yolunun kontrolü Osmanlılara geçti. Venedik Kıbrıs için ödediği vergiyi Osmanlı Devleti’ne ödemeye başladı. Çaldıran Savaşı’ndan sonra çıkılan Mısır Seferi sırasında Dulkadiroğulları ile yapılan Turnadağ Savaşı sonucu bu beyliğe de son verilmiştir. Anadolu’da çıkan Celali isyanını bastıran I. Selim 1520’de vefat etmiştir (3).
I. Süleyman - Kanunî Sultan Süleyman (1520 – 1566)
1494’te Trabzon’da doğmuştur. Devlet en parlak dönemini onun döneminde yaşamıştır. Osmanlı Devleti padişahları arasında en uzun tahtta kalan I. Süleyman’dır. 46 yıllık saltanatının yaklaşık 10 sene 3 ayını Belgrad, Rodos, Mohaç, Viyana, Alaman, Irak, İran (3 kez), Zigetvar gibi çoğu zaferle sonuçlanan seferlerde geçirmiştir. Son Zigetvar seferi sırasında hastalık sebebiyle vefat etmiştir (1566). Bu dönemde Belgrad, Rodos, Macaristan, Irak, Tebriz ve Nahcıvan, Trablusgarp gibi önemli toprak parçaları fethedilmiştir. Barbaros Hayrettin Paşa ve kardeşi Oruç Reis yönetimindeki Cezayir Osmanlı Devleti’ne bağlandı. Kaptan-ı deryalığa atanan Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki donanma ile Haçlı Donanması’na karşı elde edilen Preveze Deniz Zaferi sonucunda Akdeniz’de üstünlük ele geçirildi. 1538-1553 arasında Hint Okyanusu’na seferler düzenlendi. İlk Kapitülasyon bu dönemde Fransa’ya verildi. Şam Valisi Canberdi Gazali’nin, Mısır Valisi Ahmed Paşa’nın, Anadolu’daki Babazünnun ve Kalenderoğlu’nun isyanları bu dönemde çıkan isyanlardandır (3).
II. Selim (1566 – 1574)
1524’te doğdu. Sakız Adası, Kıbrıs, Dalmaçya ve Tunus’un fethi bu döneminde gerçekleşti. İnebahtı'da Venediklilere mağlup olundu. Amerika’nın ve Afrika’nın güneyinden geçen deniz yollarının keşfi Akdeniz’in eski önemini kaybetmesine neden oldu. Oluşan gelir kayıpları sonucu Süveyş Kanalı ve Don ve Volga Nehri’nin bir kanalla birleştirilmesi projelerine yoğunlaşıldı. Rusların güçlenmesi sonucu Karadeniz’in kuzeyinde toprak kayıpları oldu (3).
III. Murad (1574 – 1595)
1546’da doğdu. Bu dönemde Lehistan’ın himaye altına alınmasıyla Baltık kıyılarına ulaşılmış olundu. Fas himaye altına alındı. Tiflis alındı. Şirvan’ın fethiyle Kafkasya’da ilk Osmanlı İdari teşkilatı kuruldu. İlk Osmanlı-İngiliz ilişkileri kuruldu. Kırım Han’ı Mehmed Giray’ın isyanı bastırıldı. Eflak, Boğdan ve Erdel’de ayaklanmalar çıktı. Estergon Avusturyalılara kaybedildi. III. Murat 1595’te vefat etti.
III. Mehmed (1595 – 1603)
1566’da doğdu. Osmanlı-Avusturya savaşı devam ederken tahta geçen III. Mehmed tahta çıkar çıkmaz tüm kardeşlerini katlettirmiş, böylece Osmanlı tarihindeki en kanlı kardeş katli olayı meydana gelmiştir. Sancak sistemi kaldırılıp kafes sistemi getirilmiştir. Osmanlı doğudaki en geniş sınırlarına ulaşmış, Eğri ve Kanije Kaleleri fethedilmiş, Avusturya ile yapılan Haçova Meydan Savaşı kazanılmıştır. Bu savaş batıda kazanılan son meydan savaşıdır. 1603’te vefat etmiştir (3).
I. Ahmed (1603 – 1617)
1590’da doğdu. Sancağa çıkmayan ilk padişahtır. Ekber ve Erşed sistemini getirerek veraset sistemini yeniden düzenlemiştir. Bu dönemde yaşanan en önemli olaylar, Kuyucu Murat Paşa tarafından bastırılan Celali İsyanı, Avrupa’da üstünlüğün sona ermesi manasına gelen Zitvatoruk Antlaşması, Almanlara karşı Budin Zaferi, Trablusgarp’ta kontrolün zayıflaması, Ferhad Paşa Antlaşması ile kazanılan toprakların Nasuh Paşa Antlaşması ile İran’a geri verilmesidir. I. Ahmed 1617’de vefat etti (3).
I. Mustafa (1617 – 1618 / 1622 – 1623)
1592 doğumludur. I. Ahmed’in kardeşidir. Ekber ve Erşed sistemine göre tahta çıkan ilk padişahtır. 1617’de tahta çıkışından kısa bir süre sonra dengesiz hareketleri nedeniyle ulemâ, asker ve devlet erkânının ittifakı ile tahttan indirilmiştir. 1622’de tekrar tahta çıkarılmış fakat bir buçuk yıl sonra aynı sebeple tekrar tahttan indirilmiştir. İki saltanat arasında tahta geçirilen II. Osman (Genç Osman)’ın 1622 yılında katledilmesi ve ardından baş gösteren isyanlar ve suçluların cezalandırılması süreci dönemin önemli olaylarındandır (3).
Genç Osman (1618 – 1622)
1604’te doğdu. Döneminde İranlılarla yapılan Pül-i Şikeste Savaşı kaybedildi. Serav Antlaşması imzalandı ve sınırlar Kanuni dönemindeki Amasya Antlaşması ile belirlenen haline döndü. Lehlerin Boğdan iç işlerine karışması nedeniyle çıkılan ve kazanılan Hotin Seferi, bu sefer sırasında disiplinsiz hareketleri nedeniyle kaldırılmasına karar verilen yeniçeriler ve sipahilerin isyanı ve asilerin saray baskını I. Mustafa’nın tekrar tahta çıkarılması ile sonuçlandı. 1622’de katledildi (3).
IV. Murad (1623 – 1640)
1612’de doğdu. Saltanatının başında ihanet sonucu Bağdat ve Revan İranlıların eline geçti. Bundan dolayı İran’a iki sefer düzenledi. Bağdat’ı kesin olarak geri aldı. 1639’da imzalanan ve hemen hemen bugünkü İran sınırımızı belirleyen Kasr-ı Şirin Antlaşması’na göre Bağdat ve Musul Osmanlılarda, Revan ve Azerbaycan İran’da kaldı. Devletin kötü gidişatı hakkında Koçi Bey ve Katip Çelebi’den raporlar istedi. Koçi Bey raporunda rüşvet, liyakatsizlik, yeniçeri ocağında usulsüzlük ve tımarların adil dağıtılmaması gibi sorunları belirtmiş ve çözüm önerileri sunmuştur. İçki ve tütün yasağının getirilmesi, kahvehanelerin kapatılması, yeniçeri ve sipahi elebaşlarının öldürülmesi dönemin diğer önemli olaylarındandır (3).
I. İbrahim (1640 – 1648)
1615’te doğdu. IV. Murat’ın kardeşidir. Dönemin en önemli olayı 1645’te başlayıp 4 yıl süren, Venedik ve Fransa’ya karşı yapılan Girit Savaşı’nın kazanılmasıdır. 1648’te akli dengesizliği iddiasıyla tahttan indirilmiştir. Aynı yıl idam edilmiştir (3).
IV. Mehmed (1648 – 1687)
1642’de doğdu. Tahta geçtiğinde henüz 7 yaşını doldurmamıştı. Bu dönemde Tarhuncu Ahmet Paşa, Köprülü Mehmet Paşa ve Köprülü Fazıl Ahmet Paşa gibi sadrazamlar ıslahat ve fetihlerdeki başarılarıyla öne çıkmıştır. Bu dönemde Girit’in fethi tamamlandı ve bu fetih denizlerdeki son fetih oldu. 1664’te Uyvar Kalesi önünde Avusturya mağlup edildi ve Vasvar Antlaşması imzalandı. 1672’de Lehistan Mağlup edildi ve imzalanan Bucaş Antlaşması ile batıdaki en geniş sınırlara ulaşıldı. Viyana ikinci kez kuşatıldı. Fakat ağır mağlubiyet alındı. Avusturya, Malta, Lehistan ve Rusya’nın oluşturduğu Kutsal İttifakla savaşıldı. 1687’de tahttan indirildi (3).
II. Süleyman (1687 – 1691)
1642’de doğdu. Babası I. İbrahim’dir. Kutsal İttifak devletlerinden Avusturya’ya Eğri ve Belgrad Kaleleri kaybedildi. Bosna, Erdel ve Eflak işgal edilince Avusturya seferine çıkıldı. Belgrad ve birçok yer geri alınarak Tuna hattı tekrar kuruldu (1690). 1691 yılında hastalık sebebiyle vefat etti (3).
II. Ahmed (1691 – 1695)
1643’de doğdu. Babası I. İbrahim’dir. Belgrad'ın alınmasında önemli rol oynayan Sadrazam Bozoklu Mustafa Paşa’nın Avusturya ilerleyişi Petervaradin’de bozguna uğraması ve öldürülmesi sonucu durdu. Sakız kalesi Venediklilere kaybedildi. 1695 yılında hastalık sebebiyle vefat etti (3).
II. Mustafa (1695 – 1703)
1642’de doğdu. Babası IV. Mehmet’tir. Avusturya’ya karşı üç sefer düzenledi. İlkinde Logos, ikincisinde Temeşvar’da Ulaş Muharebesini kazandı. Son seferinde Zenta Muharebesini kaybetti (1697). Bu sırada Venedikliler Dalmaçya ve Mora’ya, Lehistan Boğdan’a saldırdı. Osmanlı barış istemek zorunda kaldı. 1699 yılında imzalanan Karlofça Antlaşması ile birçok toprak kaybedildi ve böylece gerileme dönemi başladı. 1700’de, Rusya'yla imzalanan İstanbul Antlaşması’yla Azak Kalesi Ruslar’ın eline geçti. 1703’te askeri isyan sonucu tahttan indirildi (3).
III. Ahmed (1703 – 1730)
1642’de doğdu. Babası IV. Mehmet’tir. Döneminde Rusya ile yapılan Prut Savaşı kazanıldı ve Azak kalesi geri alındı. Mora Venediklilerden geri alındı. Mora’nın Venediklilere geri verilmesini isteyen Avusturya’ya savaş açıldı ve kaybedildi. İmzalanan Pasarofça Antlaşması (1718) ile Sırbistan ve Belgrad Avusturya’ya, Dalmaçya, Bosna ve Arnavutluk kıyıları Venedik’e verildi. Bu antlaşma ile 1730’daki Patrona Halil İsyanı’na kadar süren Lale Devri başlamış oldu. İzlenen barış siyaseti neticesinde kaybedilen İran Savaşı dışında pek fazla savaş olmamış, ıslahatlara yoğunlaşılmıştır (3).
I. Mahmud (1730 – 1754)
1696’da doğdu. Babası II. Mustafa’dır. Birçok batı tarzı yenilik yapmıştır. İlk topçu birliği ve askeri okul, halk kütüphaneleri açıldı. Kapitülasyonlar genişletildi. Avusturya, Rusya ve İran'la savaşıldı. Avusturya ve Rusya’ya karşı zafer kazanıldı. 1739’da yapılan Belgrad Antlaşması’yla, Pasarofça ile kaybedilen toprakların büyük kısmı geri alındı. 1754’te hastalık sonucu vefat etti (3).
III. Osman (1754 – 1757)
1699’da doğdu. Babası II. Mustafa’dır. Devrinde hiç savaş olmamıştır. Sahip olunan topraklar korunmaya çalışılmıştır. 1757’de hastalıktan vefat etmiştir (3).
III. Mustafa (1757 – 1774)
1717’de doğdu. Babası III. Ahmed’dir. Maliye ve askeriye alanlarında ıslahatlara girişti. Tophane ıslah edildi. Mühendishane-i Bahri-i Hümayun açıldı. Yedi Yıl Savaşları’nda taraf olunmamasına rağmen Lehistan’ı Prusya ile paylaşan Ruslara savaş açıldı (1768). Güney Rusya’da ve Hotin’de toplam 3 zafer kazanıldı. Devamında kaybedilen bir savaş sonucu Romanya ve Kırım kaybedildi. Batının desteğiyle Mora’ya kadar gelen Rus donanması 1770’de Tripoliçe’de bozguna uğratıldı. Çeşme’de İngilizlerin yardımıyla Osmanlı Donanması’nı yaktılar. 1771’de Romanya, Bulgaristan ve Kırım’ın bir kısmı geri alındı. III. Mustafa Rus Harbi sona ermeden 1774’te vefat etti (3).
I. Abdülhamid (1774 – 1789)
1717’de doğdu. Babası III. Ahmed’dir. 1774’te Ruslarla Küçük Kaynarca Antlaşması imzalandı. Kırım’ın büyük kısmı Ruslara geçti. En ağır maddelerden biri Osmanlıdaki Ortodoksların himayesinin Ruslara verilmesi idi. 1779’da imzalanan Aynalıkavak Antlaşması durumu daha da pekiştirdi. Kafkasya’da kaybedilen yerleri geri alma amacıyla başlatılan 1786-1792 Osmanlı-Rus Savaşı da mağlubiyetle sonuçlandı. 1789’da vefat etti (3).
III. Selim (1789 – 1807)
1761’de doğdu. Babası III. Mustafa’dır. Döneminde Nizam-ı Cedid adı da verilen birçok reform yapıldı. Meşveret meclisinin kurulması, bazı Avrupa ülkelerinde daimi elçiliklerin açılması, Nizam-ı Cedid ordusunun kurulması, yeni ordunun teknik kadrosu için Mühendishane-i Berri Hümayun’un açılması, bu reformlardan bazılarıdır. Reformlara karşı olanların başlattığı Kabakçı Mustafa İsyanı’yla 1807’de tahttan indirildi (3).
IV. Mustafa (1807 – 1808)
1779’da doğdu. Babası I. Abdülhamid’dir. İsyancıların baskılarına boyun eğmiş ve Nizam-Cedid ordusunu kaldırmış, reform yanlılarını katlettirmiş, Yeniçeriler’e büyük tavizler vermiştir. III. Selim yanlılarının teşviki ve IV. Mustafa’nın İstanbul'daki iç karışıklıklara karşı yardım istemesi sonucu İstanbul’a yürüyen Rusçuk Ayanı Alemdar Mustafa Paşa tarafından tahttan indirildi (1808) (3).
II. Mahmud (1808 – 1839)
1785’te doğdu. Babası I. Abdülhamid’dir. Son altı padişahın ikisinin babası, dördünün dedesidir. Batılılaşma yönünde ve bilim alanında en köklü reform çalışmalarını yaptı. Alemdar Mustafa Paşa’nın yardımıyla tahta çıktı. Balkanlardaki bağımsızlık isyanları, Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın isyanı ve Kütahya’ya kadar gelmesi, Cezayir’in Fransızlar tarafından işgali, Navarin Baskını gibi önemli ve yıkıcı olaylar bu dönemde gerçekleşti. Kötü gidişatı durdurmak için ayanlarla Sened-i İttifak imzalandı. Sekban-ı Cedid adlı Avrupai bir ordu kurdu. Yeniçeri Ocağı’nı kaldırdı. Rus Savaşı Bükreş Antlaşması ile sona erdi. Sırpların ve ayanların ayaklanması bastırıldı. Divan’ın yerine nezaretler kuruldu. Batı tarzı eğitim veren Mekteb-i Tıbbiye ve Mekteb-i Hayriye kuruldu. 1839’da vefat etti (3).
Abdülmecid (1839 – 1861)
1823’te doğdu. 1839’da Tanzimat Fermanı ilan edildi. 1853-1855 Kırım Harbi başladı. Bu savaşta Osmanlıya yardım eden İngilizler ve Fransızlar yeni ıslahatlar istedi. 1856’da Islahat Fermanı ilan edildi. Ardından Cidde İsyanı, Eflak, Boğdan, Karadağ bağımsızlık hareketleri başladı. Bu dönemde ilk telgraf hattı İstanbul-Varna-Kırım arasına döşendi. Abdülmecid 1861’de vefat etti (3).
Abdülaziz (1861 – 1876)
1830’da doğdu. İlk işi maliyeyi düzeltmeye çalışmak oldu. Sırp isyanı bastırıldı. Mısır seyahatine çıktı ve Mısır Valilerine Hidiv unvanını verdi. Tekrar çıkan sırp isyanında Belgrad kaybedildi. Girit isyanı tam olarak bastırılamayınca Girit Yunanlılarla paylaşıldı. Paris, Londra ve Brüksel gibi başkentleri ziyaret etti. Bugünkü adıyla Danıştay olarak bilinen Şura-yı Devlet ve Yargıtay olarak bilinen Divan-ı Ahkam-ı Adliye kuruldu. 1869’da Süveyş Kanalı açıldı. 1876’da tahttan indirildi (3).
V. Murad (30 Mayıs 1876 – 31 Ağustos 1876)
1840’da doğdu. Amcası Abdülaziz ile çıktığı Avrupa seyahatlerinde birçok Avrupalı devlet adamı ile dost oldu. Yaklaşık 3 ay kaldığı tahttan akıl sağlığını yitirdiği gerekçesiyle indirildi. 28 yıl daha sarayda yaşadı ve 1904’te vefat etti (3).
II. Abdülhamid (1876 – 1909)
1842’de doğdu. Batı ve doğuya karşı denge politikası izlemiştir. İlk anayasa olan Kanun-i Esasi’yi ilan ederek I. Meşrutiyet dönemini başlattı. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında çalışamaz hale gelen meclisi tatil ederek I. Meşrutiyet dönemini sona erdirdi. 93 Harbi denilen savaşta doğuda Kars, Ardahan, batıda Plevne ve Sapka Rusların eline geçti. İngilizler Rusları bahane ederek Kıbrıs’ı işgal etti. Fransa Tunus’u, İngilizler Mısır’ı, Yunanistan Girit’i işgal etti. II. Meşrutiyet’in (1908) ilan edilmesinden sonra yaşanan karışıklıklar sonucunda Bosna, Bulgaristan ve doğu Rumeli kaybedildi. İstanbul’da Meşrutiyet karşıtlarınca başlatılan 31 Mart Vakası denilen isyandan sorumlu tutulan padişah İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin başını çektiği bir ekip tarafından tahttan indirildi (1909). Döneminde birçok eğitim kurumu, hastane, vakıf kurumu, müze, banka açıldı. Anadolu içlerine kadar karayolu, Bağdat ve Medine’ye kadar demiryolu, büyükşehirlere atlı tramvay hatları yapıldı. 1918’de vefat etti (3).
Mehmed Reşad (1909 – 1918)
1844’te doğdu. Döneminde İtalyanlar Trablusgarp ve Bingazi’yi ele geçirdi, 12 adaya asker çıkarttı, I. Balkan Savaşı çıktı. Alınan ağır yenilgiler sonucu Bulgarlar Çatalca’ya kadar ilerledi, Yunanistan Selanik’i ele geçirdi, Arnavutluk bağımsızlığını kazandı. Balkan devletlerinin aralarında çıkan II. Balkan Savaşı’ndan istifade edilerek Edirne ve Kırklareli geri alındı. Meriç Nehri Bulgaristan ile aradaki sınır oldu. 1914’te I. Dünya Savaşı çıktı ve Almanların yanında savaşa girildi. Çanakkale gibi hemen her cephede kazanılan zaferlere rağmen Almanlar yenik sayılınca Osmanlı da yenik sayıldı. Mehmed Reşad 1918’de vefat etti (3).
Mehmed Vahdeddin (1918 – 1922)
Tahta geçtiği yıl Mondros Mütarekesi imzalandı. Çok ağır şartlar içeren bu mütarekeye göre yurdun birçok yeri gibi İstanbul da işgal edilince devletin artık yönetilemediğini ve milletin kendi başının çaresine bakması gerektiğini düşünen Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları Anadolu’ya geçerek Kurtuluş Savaşı’nı başlattı. Ankara’da yeni bir meclis kuruldu ve bu meclisçe saltanatın kaldırılması ile Padişahlar dönemi ve Osmanlı Devleti 1 Kasım 1922’de sona erdi (3).
Kaynaklar:
Mufassal Osmanlı Tarihi I. Cilt s. 1-37, Mustafa CEZAR, Midhat SERTOĞLU (Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2011) (1)
İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, İsmail Hami Danişmend, Türkiye Yayınevi, 1972 (3)
Benzer İçerikler
