Fosiller Nasıl Oluşur?

İçindekiler

Fosilleşme Nedir?

Dünya yüzeyinde yaşamış olan canlıların ölümüyle bedenlerinde çürüme oluşur ve geriye yumuşak dokulardan iz kalmaz. Ölmüş olan mikroorganizmaların uzun zaman zarfında fiziksel, kimyasal ve biyolojik değişimi sonucunda da fosiller oluşur. Fosil, Latince yerden çıkan ya da yerden çıkarılan anlamı olan “fossilis” sözcüğünden gelmektedir. Fosilleşme yer kabuğunun en üst katmanını oluşturan tortul taşlarda, bazı durumlarda iyi bir şekilde korunmuş, bazı durumlarda ise sedimantasyon ve erozyon sırasında zarar görmüş olan ölü organizma atıklarıdır.

Fosiller günümüze ulaşamamış olan canlıları tanımamızı ve canlı türlerinin oluşumundan türünün tükenmesine kadar olan süreç hakkında da bilgilere ulaşmamızı sağlar. Boyutlarına göre fosiller ikiye ayrılır. Büyük olanları makrofosil, mikroskop altında incelenebilen küçük boyutlu olanları ise mikrofosil olarak adlandırılır. Boyutlarının farklı olması, toplandıkları saha ve inceleme aşamalarıyla birbirinden farklılık gösterir. Fosilleşme çeşitleri; otokton fosil, allokton fosil, iz fosil, karakteristik fosil, indeks fosil ve koprolit olarak sıralanabilir.

Fosilleşme Nasıl Gerçekleşir?

Yaşamını yitirmiş canlılar fiziksel, biyolojik ve kimyasal tepkimeler sonucunda bozulmaya başlar. Fosilleşmenin olabilmesi için uygun şartlar oluşmalıdır. Fosilleşme için ölen canlının hızla kum veya çamurla kaplanması gerekmektedir. Bu süreç için en uygun ortam tortul kayaçlardır. Deniz tabanında biriken tortullar ölü organizmaların korunmasını sağlar. Endemik olarak magmatik ve metamorfik taşlarda da fosilleşmeye rastlanır. Fosilleşmenin olabilmesi için atmosfer ortamı ile temasının olmaması da gerekir.

Fosillerin oluşum aşamaları canlının ölümü ile çürümeye başlaması, tortul ile kaplanarak organizmalar sayesinde zamanla taşlaşan kalıntıların fosilleşmesi olarak sayılabilir. Mikroorganizmalar ölen canlının hızla çürümesini sağlar. İnorganik maddelerden oluşan kemik, diş ya da kabuk kolay kolay çürüyüp kaybolmaz. Zaman içerisinde üzerlerinin tortulla örtülmesi ve tortul miktarının artması sonucunda sıkışan kalıntılar katılaşır. Suda çözünmüş olarak bulunan silisyum, demir ve kalsiyum mineralleri ölen canlının kalıntıları arasında bulunan boşlukları doldurarak burada kristalleşirler. Zaman içerisinde taşlaşan kalıntılar ise fosilleşir.

Fosillerin oluşumu sırasında atmosfer ile temasının kesilmesi gerekli olduğundan deniz ve bataklıklarda iyi korunmuş kalıntılar bulmak daha kolaydır. Gözenekleri olan taşlar çamurtaşı ve kireçtaşı gibi, buz ve kehribarda fosil örnekleri bulunmaktadır. Yerkürenin okyanus tabanlarından dağ zirvelerine kadar her kesiminde fosillerin oluşumu görülmektedir.

Fosilleşme sürecini tamamlamış olan kalıntılar içinde bulundukları sedimanter kayaçların oluştukları zaman hakkında bilgi verir. Fosil oluşum aşamaları bize paleobiyocoğrafya, paleoklimatoloji, sedimanter fasiyesler ve paleoekoloji hakkında birçok bilgi aktarır.