İkinci Yeniciler Kimlerdir? İkinci Yeni Şiir Özellikleri

İçindekiler

Turgut Uyar (1927 - 1985)

Turgut Uyar, İkinci Yeni akımının bir temsilcisi olarak tanınmak istemese de yazdığı eserlerin biçimi ve içeriği bakımından bu akımın öncülerinden biridir. Şiirlerinde sürekli bir arayış halinde olan Uyar, Halk ve Divan edebiyatından da yararlanmayı denemiş ve en sonunda kendi şiirini oluşturmuştur. Uyaklı ve ölçülü ilk şiiri olarak bilinen “Yol” isimli eseri, dönemin önemli dergilerinden biri olan Yedigün Dergisi’nde yayımlanmıştır. Pazar Postası, Varlık ve Yeditepe adlı şiirleri ise Türk Dili dergisinde yer almıştır. Ayrıca birçok eseri ile de önemli ödüller kazanmıştır. Turgut Uyar’ın en önemli eserleri Göğe Bakma Durağı, Arz-ı Hal ve Tütünler Islak’tır.

Sezai Karakoç (1933 - 2021)

Sezai Karakoç, İkinci Yeni stilini ve ilkelerini benimseyerek İslami öz olarak bilinen mistisizm etkileriyle eserler yazmıştır. Özellikle millet ve devlet temalı olan eserleriyle büyük ilgi görmüştür. Şiirlerinin yanı sıra eleştiri ve deneme tarzındaki yazılarıyla da öne çıkmıştır. Diriliş ve Şiir Sanatı adında iki farklı derginin öncülüğünü yapmıştır. Kapalı ve soyut bir anlatım biçimine doğru ilerleyen şiirleri, serbest çağrışımlar ve zengin imgelerden oluşur. Ayrıca şairin ilk çıkardığı şiirleri Türk edebiyatının önemli dergilerinden olan Hisar ve Mülkiye dergilerinde yayımlanmıştır. Şair, Fransızca dilinden Türkçe’ye önemli şiir çevirileri yapmıştır. Sezai Karakoç’un en bilinen eserleri Şahdamar, Körfez ve Mona Roza şeklinde sıralanabilir.

Ülkü Tamer (1937 - 2018)

İkinci Yeniciler arasında önemli bir yere sahip olan Ülkü Tamer, kendine özgü sade imge dünyasıyla öne çıkar. Genellikle keskin bir ironiyle beşeri trajedileri ve derin acıları dile getirmeyi tercih etmiştir. Şair, 1970’lerden sonra ise toplumsal kaygılara ve olaylara yön veren şiirler yazmıştır. Eserlerinin pek çoğu Kaynak, Yeditepe, Papirüs ve Yeni Dergi gibi dergilerde yayımlanmıştır. Ülkü Tamer’in en ünlü şiirleri Soğuk Otların Altında, Güneş Topla Benim İçin ve Gök Onları Yanıltmaz’dır.

Edip Cansever (1928 - 1986)

Edip Cansever, çocukluk yıllarından beri edebiyata ilgisiyle öne çıkan biridir. Yazdığı ilk şiirlerinde gündelik yaşantının içinden kesitlere ve kalabalık kentlerde yaşanan bunalımlara yer vermiştir. Değişik bir söyleyiş stili benimseyen Cansever, imge dünyasının ağır bastığı eserler yaratmıştır. Kendine has özgünlüğüyle bilinen şair, devamlı olarak kendini yenilemiştir. Eserlerinde her zaman yaşadığı dünyayı yansıtmayı hedeflemiştir. İkinci Yeni’nin kuyumcu şairi olarak tanımlanan Cansever, dil hassasiyetiyle ünlenmiştir. Edip Cansever’in Türk edebiyatındaki en büyük eserleri İkindi Üstü, Yerçekimli Karanfil ve Kirli Ağustos’tur.

Ece Ayhan (1931 - 2002)

Ece Ayhan, şiirlerinde kullandığı dili kilit noktası olarak tanımlar. Okuyucuyu sarsma ve şaşırtma anlayışı üzerine kurmuş olduğu şiir dili, özgün imgelerle doludur. Bu imgelerin ritmi ise pek çok farklı deneyime sahip olacak kadar zengin ve çeşitlidir. Türk edebiyatında sürrealist teknikleri kullanan ve şiirinde başarılı biçimde uygulayan yazarların başında gelir. Yerleşik ve klasik dil algısının yıkılmasını hedefleyerek okuyucuyu karmaşık bir dünyaya sürükler. Kendine özgü göndermeleriyle bilinen Ece Ayhan, İkinci Yeniciler dünyasında farklı bir kanala yol açmıştır. Ece Ayhan’ın en ünlü eserleri Kınar Hanımın Denizleri, Ortodokslular ve Mor Külhani’dir. (4)

İkinci Yeni Akımı Özellikleri

İkinci Yeni şiir akımında öne çıkan temalar çoğunlukla yorulmuş ve bezgin bir ruh halini anlatır. İkinci Yeni akımının özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

Doğaüstü ve alışılmışın dışında ifadelere yer verilir.
Anlamaya ve algılamaya değil, imge ve biçimlere daha yatkın şiirlerdir.
Konuşma dilinden ve sadelikten uzaklaşmış, onun yerine edebi sanatların ve abartıların kullanıldığı bir akımdır.
Halk kültüründen uzaktır.
Anlamın gizlendiği ve karartıldığı bir anlatım tarzı benimsenir.
Folklorik yaklaşımın şiirin değerini küçülttüğünü düşündüğü için “Folklor şiire düşman” sloganı ile öne çıkar.
Şiirin diğer sanat türleri ve biçimleriyle daha yakın olması gerektiği savunulur.
Şiirde içeriğin değil biçimin daha önemli olduğu bir şiir akımıdır.
Siyaset ve ekonomik meselelerden uzaklaşarak gündelik yaşantıdaki duygular ve düşünceler önde tutulur.

İlk olarak 1950’li yıllarda oluşan İkinci Yeni şiir akımı, edebiyat dünyası çerçevesinde oldukça ses getirmiştir. Bu akımın temsilcisi olan pek çok şair bugün önde gelen isimler arasında eserleriyle öne çıkmaktadır.

İkinci Yeniciler Kimlerdir?

İkinci Yeniciler, eserleri üzerinde hayal olgusunu ve duyguları ön plana çıkarırken yeni bir söyleyiş bulmayı kendine amaç edinen kişilerdir. 1950’li yıllarda Garip akımına tepki olarak doğan bu akım, önemli temsilciler tarafından benimsenmiştir. Bu akımın şairleri, hayal dünyasında ve düşüncelerde farklı oluşumlar meydana getirmek için Türkçe dilinin kurallarının dışına çıkmışlardır. İkinci Yeni akımının kurucu ismi olarak bilinen kişi Muzaffer İlhan Erdost’tur. Belirli ilkeler doğrultusunda oluşan İkinci Yeni akımı, şiirler ve şiirlerin üzerine yazılan makalelerle edebiyat çevrelerine duyurulmuştur.

Cemal Süreya (1931 - 1990)

Edebiyat dünyasına ilk adımını lise yıllarında aruz ölçüsü kullanarak yazmış olduğu şiirlere atmıştır. Şiirlerinin yanında eleştiri ve deneme yazılarında da başarılı olmuştur. Kendine özgü hitap şekli ve söyleyiş tarzıyla öne çıkan Cemal Süreya, zengin dil birikimini bütün eserlerinde tam anlamıyla göstermiştir. Çarpıcı, canlı ve dikkat çekici imgelerinin yanı sıra şaşırtıcı betimlemeleriyle de bilinir. İkinci Yeni akımının en başarılı şairleri arasında yer alan Süreya, biçim kaygısının ağır bastığı benzersiz eserleriyle de her döneme damga vurmayı başarır. En ünlü şiirleri; Sevda Sözleri, Üvercinka, Güz Bitiği ve Göçebe’dir.