Türk edebiyatı denilince akla gelen ilk isimlerden biri Orhan Kemal’dir. Yaşam serüveninde pek çok iniş çıkış yaşayan yazar, gençlik yıllarında 20. yüzyılın en bilindik yazarlarından bir diğeri olan Nazım Hikmet ile tanışır. Bu tanışmanın ardından yöneldiği edebi türler, yazım gücü, kurgu kabiliyeti, karakter analizleri ve güçlü kalemiyle adını edebiyat tarihine altın harflerle kazımayı başarır.
Orhan Kemal’in yaşamı ve eserleriyle ilgili detaylı bilgiye yazımızın devamından ulaşabilirsiniz.
İçindekiler
Orhan Kemal Kimdir?
Türk edebiyatının en çok tanınan isimlerinden biri olan Orhan Kemal, farklı edebi türlerde ürettiği eserleriyle edebiyat dünyasında önemli bir yer edinmiştir. Çocukluk döneminde gurbet, yetişkinliğinde hapis sıkıntısı çeken yazar, eserlerinde toplumsal meselelere, emekçi kesimin yaşadığı zorluklara sıklıkla değinmiştir. Şiirle başladığı edebiyat serüveni, roman ve öykü yazarlığıyla taçlanmıştır. Yazarın eserleri tiyatro sahnelerine de aktarılmıştır.
Orhan Kemal Hayatı
Toplumsal gerçekçi romanın temsilcisi olarak tanınan usta yazar Orhan Kemal, Adana’nın Ceyhan ilçesinde 15 Eylül 1914 tarihinde dünyaya gelmiştir. 2 Haziran 1970 tarihinde vefat eden yazarın asıl adı Mehmet Raşit Öğütçü’dür. Babası Abdülkadir Kemali Bey, ilk Büyük Millet Meclisi’nde Kastamonu Mebusu ve Adalet Bakanı olmuştur. Kısa bir süre sonra istifa ettirilen bakan, İstiklal Mahkemeleri tarafından yargılanmıştır. Ardından Ahrar Fırkası’nı kurması ve çıkardığı gazeteler nedeniyle öldürülme korkusu yaşayan Abdülkadir Kemali Bey Suriye’ye göç etmiştir. Orhan Kemal de ortaokulu son sınıfta bırakarak babasıyla birlikte Suriye’ye gitmiştir. Bir dönem Suriye’de sonrasında ise Lübnan’da yaşayan Orhan Kemal, 1932 yılı itibarıyla Adana’ya geri dönmüştür. Dokumacılık, işçilik gibi çeşitli işlerle meşgul olmuştur. Katiplik ve ambar memurluğu yaparak geçimini sürdürmüştür. 1939 yılında askerdeyken, komünizm propagandası yaptığı öne sürülerek 5 yıl hapis cezasıyla yargılanmıştır. Kayseri, Adana, Bursa cezaevlerinde hapis yatan yazar, ilk şiirlerini bu dönemlerde yazmıştır.
Bursa cezaevinde Nazım Hikmet ile karşılaşması, Orhan Kemal’in hayatındaki en önemli dönüm noktalarından biri olmuştur. Nazım Hikmet ile tanıştıktan sonra yönünü şiir yerine öykü ve roman yazarlığına çeviren Orhan Kemal 1943 yılında beraat etmiştir. Adana’ya döndükten sonra amelelik, katiplik, nakliyecilik gibi işler yapmıştır. 1950 yılında İstanbul’a gelmesiyle birlikte geçimini yazılarıyla karşılamaya ve hayatını "yazarlık" üstüne kurmaya başlamıştır. 1966 yılında bir restoranda yaptığı konuşma nedeniyle yine komünizm propagandası suçuyla yargılanıp serbest bırakılmıştır. Hayatının son döneminde Bulgaristan ve Romanya Yazarlar Birliği’nin daveti üzerine Sofya’ya giden Orhan Kemal, burada tedavi olmayı hedeflemiştir. Tedavisinin sürdüğü hastanede beyin kanaması geçirerek 2 Haziran 1970 tarihinde vefat etmiştir. İstanbul Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedilmiştir.
Orhan Kemal Edebi Kişiliği
Orhan Kemal, Kayseri Cezaevi’nde hece ölçüsüyle yazdığı ilk şiiri "Duvarlar" ile edebiyat dünyasına giriş yapmıştır. 1939 yılında "Yedigün" isimli bir dergide yayımlanan bu şiirde Orhan Kemal rumuz olarak "Reşad Kemal" ismini kullanmıştır. Ardından Yedigün dergisine ek olarak Yeni Mecmua dergisinde de yayımlanan şiirlerinde Raşid Kemali adı kullanılmıştır. Orhan Kemal’in ilk romanı olan Baba Evi’nin içinde geçen "Balık" öyküsü 1940 yılında "Yeni Edebiyat" dergisinde okuyucuyla buluşmuştur. 1942 yılında "Yürüyüş" dergisinde çeşitli şiir ve öyküleri yayımlanmıştır. Bu eserlerinde "Orhan Kemal" adını kullanmaya başlayan yazarın eserleri dönemin en ünlü dergileri olan Varlık, Yeditepe, Seçilmiş Hikâye gibi birçok dergide yayımlanmıştır.
Orhan Kemal, romanlarında ve öykülerinde karakter olarak köylülere, hapistekilere, işçilere, ezilenlere, yoksul, mutsuz kimselere yer vermiştir. Eserlerinde işçi sınıfını en çok kullanan yazar olarak tanınmıştır. Orhan Kemal’in bu eserlerdeki karakterlerine yüklediği duyguların arasında kin tutmama, umut ve şefkat öne çıkmıştır. Eserlerine toplumsal çelişkilere dikkat çeken yazar ilk romanı olan Baba Evi’nde kendi çocukluğunu, "Avare Yıllar" kitabında ise gençlik dönemini okuyucuya aktarmıştır. Orhan Kemal romanlarının dikkat çeken özellikleri arasında bol miktarda diyalog bulunması, olay akışının hızlı olması, akışkanlık, özgünlük ve yalın bir dil kullanılması sayılabilir. Olgun yazarlık döneminde Adana’da bulunan fabrika işçilerinin hayatını ve yaşadıkları sorunları kitaplarına konu etmiştir. Ayrıca Çukurova’nın ekonomik yapısındaki değişiklikler ve bu değişikliklerin halk üzerindeki etkisini de kaleme almıştır. Tam bir "kurgu ustası" olarak bilinen Orhan Kemal, tiyatro sanatına da birçok başarılı eser kazandırmıştır.
En Önemli Orhan Kemal Eserleri
Orhan Kemal Kitapları
Orhan Kemal’in en önemli romanları:
- Tersine Dünya- 1986 (Öldükten sonra)
- Kaçak- 1970 (Öldükten sonra)
- Kötü Yol- 1969
- Üç kağıtçı- 1969
- Sokaklardan Bir Kız- 1968
- Arkadaş Islıkları- 1968
- Evlerden Biri- 1966
- Yalancı Dünya- 1966
- Müfettişler Müfettişi- 1966
- Bir Filiz Vardı- 1965
- Kanlı Topraklar- 1963
- Sokakların Çocuğu- 1963
- Gurbet Kuşları- 1962
- Eskici ve Oğulları- 1962
- Hanımın Çiftliği- 1961
- El Kızı- 1960
- Dünya Evi- 1960
- Küçücük- 1960
- Gavurun Kızı- 1959
- Vukuat Var- 1958
- Devlet Kuşu- 1958
- Suçlu- 1957
- Bereketli Topraklar Üzerinde- 1954
- Cemile- 1952
- Murtaza- 1952
- Avare Yıllar- 1950
- Baba Evi- 1949
Orhan Kemal’in öykülerinden derlenen 4 ciltlik öykü kitapları Bilgi Yayınevi tarafından derlenip yayımlanmıştır. Bu kitapların isimleri:
- Yağmur Yüklü Bulutlar- 1974
- Kırmızı Küpeler- 1974
- Oyuncu Kadın- 1975
- Serseri Milyoner / İki Damla Gözyaşı, Arslan Tomson- 1976, İnci’nin Maceraları- 1979
Orhan Kemal’in en önemli öyküleri ise şunlardır:
- Küçükler ve Büyükler- 1971 (Yazarın ölümünden sonra)
- Önce Ekmek- 1968
- İşsiz- 1966
- Mahalle Kavgası- 1963
- Dünyada Harp Vardı- 1963
- Babil Kulesi- 1957
- Kardeş Payı- 1957
- Arka Sokak- 1956
- Grev- 1954
- 72. Koğuş- 1954
- Çamaşırcının Kızı- 1952
- Sarhoşlar- 1951
- Ekmek Kavgası- 1949
Orhan Kemal Şiirleri
Edebiyata şiirle giriş yapan Orhan Kemal, Nazım Hikmet ile tanıştıktan sonra roman ve öyküye yönelmiş, hafızalarda da daha çok romanlarıyla kalmış bir yazardır. Bununla birlikte özellikle hapishane yıllarındaki yalnızlık, bunaltı, bunalım gibi duygu durumlarını açığa vurduğu şiirlerinden bazıları şunlardır (1):
- Duvarlar
- Beni Yaratana
- Bedbinlik
- Bir Ölünün Odasında
- İniş Yokuş
- Ben ve Ötesi
- Şuurum Çıldırıyor
- Bunaltı
Orhan Kemal şiirleri, yazar/ şairin vefatından sonra oğlu Işık Öğütçü tarafından günlükleriyle birlikte derlenerek "Yazmak Dolu Dizgin" isimli bir kitap halinde yayımlanmıştır. Orhan Kemal şiirlerine ulaşmak isterseniz bu kaynaktan yararlanabilirsiniz.
Orhan Kemal’in güçlü kurgu yeteneği ve metinlerinde oluşturduğu karakter ve kurgu örgüleri, eserlerinin tiyatroya uyarlanmasına ortam hazırlamıştır. Bu sayede 72. Koğuş, Kardeş Payı, Murtaza, Eskici ve Oğulları isimli eserleri tiyatroya uyarlanmıştır. Bunun yanında Orhan Kemal direkt olarak oyun yazarlığı da yapmıştır. 1964 yılında bu alanda yazmış olduğu tek eseri olan "İspinozlar", tiyatro sahnelerinde "Yalova Kaymakamı" ismiyle yerini almıştır. (2) Türk edebiyat tarihinin unutulmaz isimlerinden olan Orhan Kemal, daima halkın dilinden anlayan, işçi ve emekçinin dostu bir yazar olarak anılmaktadır.
Kaynaklar
Benzer İçerikler
