İtalyan bir doktor olan Maria Montessori tarafından geliştirilen Montessori eğitimi; çocuklara kendilerini keşfetmeleri için iş birlikçi bir metot sunar. Zihin ve insan gelişimine duyduğu ilgiden dolayı Roma'da bulunan Ortofrenik Okulu yönetimine atanan Montessori, kendine özgü eğitim metodunu görevi sırasında duygusal ve zihinsel problemleri bulunan çocukların eğitimini ele alarak geliştirmiştir. Daha sonra kendi açtığı çocuk evinde eğitim sistemini uygulayan doktor, büyük ün kazanmış ve 1929'da Uluslararası Montessori Derneğini (AMI) kurarak eğitim sisteminin dünyaya yayılmasını sağlamıştır.
Montessori eğitiminin esasları, çocuğa kazandırdıkları, eğitimin uygulama metotları ve eğitimde ailenin rolü konusundaki ipuçlarına yazımızdan ulaşabilirsiniz.
İçindekiler
Montessori Eğitimi Nedir?
Montessori eğitimi, her çocuğu kendi dünyasında ele alan, bireysel becerileri ve ilgi alanlarına göre öğrenme seviyeleri olduğunu benimseyen eğitim metodudur. Bu eğitimin temel bakış açısı "Kendim yapabilmem için bana yardım etmelisin." cümlesiyle özetlenebilir. Çünkü Montessori eğitiminde asıl olan, kullanılan eğitim metodunun değil, insanın kişisel özelliklerinin ele alınmasıdır.
Neden Montessori Eğitimi Tercih Edilir?
Montessori'ye göre çocukta zihinsel gelişimin yoğun olduğu dönem 0 ila 6 yaş arasıdır. Öğrenme konusunda âdeta altın çağ olarak nitelendirilen bu dönemde çocuklar, çevrelerinde olup bitenlere aşırı merak duyar ve bilgi edinme konusunda üstün çaba gösterir. Montessori eğitiminin temel dinamikleri şu şekilde özetlenebilir:
- Eğitim, her bir çocuğa özel olarak plânlanır ve tamamen çocuğun ihtiyaçlarına göre uygulanır.
- Montessori eğitimi, geleneksel eğitim sistemlerinden tamamen farklı devam ettirilir.
- Eğitimde kullanılacak malzeme ve materyaller yine çocuğun ilgisine göre özel olarak tasarlanır.
- Her bir çocuk ile ayrı ayrı, kendi gelişim hızında ve seviyesinde çalışılır.
- Eğitimin verileceği sınıf ortamı estetik, yalın ve sade tasarlanır.
- Çocuklar kendi seviyelerindeki arkadaşları ile iş birliği halinde etkinlikler yapar ve oyunlar oynar. Böylelikle öğrenme süreci eğlenceli hale getirilir.
- Çocuklar öğrenme sırasında doğa ile iç içedir.
Montessori Eğitimi Çocuğa Ne Kazandırır?
Montessori eğitimi özü itibariyle, çocuğa daha önceden hazırlanmış bir çevre içerisinde kendi kendini geliştirebileceği şekilde faaliyet ve hareket özgürlüğü tanıyan ve sürecin kendi kendini yönettiği bir sistemdir. Diğer bir deyişle, çocuk için hazırlanan çevrede, çocuğun kendi kişiliğini oluşturması için özgürlük sunan, gelişim seviyesini destekleyen Montessori eğitimi, çocuğun kendi içinde bireyselleşmesini ve sosyalleşmesini temel alan bir eğitimdir. Montessori eğitiminin çocuğa kazandırdıkları şu şekilde özetlenebilir:
- Çocuk, dikkatini yoğunlaştırmayı ve beraberinde konsantrasyonunu geliştirmeyi öğrenir.
- Sınıf ortamında kendi düzeninden sorumlu olan çocuk, düzenli olmayı benimser.
- Bir materyal ile çalışmak isteyen çocuk, arkadaşının materyal incelemesini bekleyeceğinden sabretmeyi öğrenir. Böylece başkasının hakkına saygılı olma eğilimi geliştirir.
- Topluluk içinde sosyalleşme olanağı bulan çocuk, duygularını en doğru şekilde nasıl ifade edeceğini öğrenir.
- Disiplini içselleştirir. Öz güven, sorumluluk ve bağımsızlık duyguları gelişir.
- Bir problemle karşılaşan çocuk, iş birliği halinde olmayı, yardım istemeyi ve farklı çözüm yolları aramayı keşfeder.
- Başkalarına karşı empati duygusu geliştiren çocuk, hem kendisine hem de başkalarına saygılı olmayı yaşayarak öğrenir.
Montessori Eğitimi Nasıl Uygulanır?
Montessori eğitim sistemini uygulamak isteyen ailelerin veya eğitim kurumlarının öncelikle dikkat etmeleri gereken nokta; bu kapsamlı eğitim modelinin temel esaslarıdır. Eğitim sırasında çocuklar sınıf veya yaşam alanında rahatça hareket edebilmeli, alanı istediği gibi kullanabilmelidirler. Gerçeklik ve doğallığın büyük önem taşıdığı eğitim modelinde, ortam gerçekçi ve doğal yaşam koşullarına uygun bir şekilde düzenlenmelidir. Örneğin ortama yerleştirilecek çocuk evinin gerçek bir ev gibi tasarlanması önemlidir. Ayrıca çocuk bulunduğu ortamda, doğal yaşam enerjisini ortaya koyabilmelidir. Bunun yanı sıra her bir eğitim materyalinden bir tane olmak zorundadır. Böylece çocuk, o materyal başka biri tarafından kullanılırken sıra beklemeyi öğrenir. Diğer yandan eğitim sisteminde; renk uyumu, sabretmeyi öğretmek, temizlik, bireysellik gibi yönlerin de gelişmesine büyük önem verildiğinden, araştırma zevki ile öğrenmeyi bir arada yakalayan çocuklar, kendilerini doğal liderler olarak hisseder. Günlük yaşam becerilerinin yanı sıra duyu eğitimi etkinlikleri, dil geliştirici faaliyetler, matematik etkinlikleri, evrensel öğrenme metotları da bu sistemde uygulanmalıdır.
Montessori Eğitiminde Ailenin Rolü Nedir?
Ebeveyn katılımı her çocuğun eğitimi boyunca önemlidir. 1939 yılının ilk aylarında, Montessori, Hollanda'da; özellikle çocuklar için tasarlanmış ergonomik mobilya üretimi yapan Amsterdam mağazasında mobilyaların sergilenmesine ve arkasındaki felsefenin açıklanmasına yardımcı olmak için yaptığı konuşmada; ailenin ve okulun gerçekten ve etkin bir şekilde iş birliği yapmasını ve her iki ortamın birbirinin tamamlayıcısı olmasının gerekliliğini vurgular (Montessori, 1939). Yetişkinler açık sınırlar belirlediğinde, çocukları bu sınırlar içinde özgür bıraktığında ve çocukların ihtiyaçlarına duyarlı bir şekilde cevap verdiklerinde çocuklar yüksek seviyelerde arzu edilen özellikleri gösterirler (Montessori, 2017; Lillard, 2008). Ona göre aileye düşen ilk görev çocuğu, kendine özgü dünyası olan bağımsız bir varlık olarak kabul etmektir ve hiçbir çocuk birbirine benzemez. Her birinin ilgi alanı isteği öğrenme şekli ihtiyacı birbirinden farklıdır. Dolayısıyla siz de çocuğunuzun ilgi ve ihtiyaçlarının farkında olmalısınız.
Türkiye’de Montessori Eğitimi Uygulayan Okullar Var mı?
Ülkemizde uygulanan eğitim yöntemleri arasında oldukça popüler olan Montessori eğitimini benimseyen pek çok okul vardır. Çocuğunun Montessori eğitim yöntemine uygun olduğunu düşünen veliler, özellikle büyükşehirlerde bu eğitim metodunu uygulayan birçok alternatif bulabilir. Başta İstanbul olmak üzere; Ankara, Bursa, Denizli, İzmir, Samsun, Mersin, Konya gibi illerde Montessori eğitim yöntemini uygulayan okullar mevcuttur.