İçinde yaşadığımız evreni ve sistemi yakından tanımak istediniz mi hiç? Okul çağlarından bu yana derslerde, belgesellerde, filmler ve dizilerde sık sık duyduğumuz gezegenler ve güneş sistemi hakkında daha fazla bilgi edinmek için yazımızı okuyabilirsiniz!
İçindekiler
Güneş Sistemi ve Gezegenlerin Sıralaması Hakkında Neler Biliyoruz?
Güneş sistemi, şimdiye kadar bilindiği haliyle içinde Merkür, Venüs ve Dünya gibi sekiz gezegenin bulunduğu, bu gezegenlerin ise Güneş’i merkezlerine aldığı bir oluşumdur. Bu gezegenler hem kendi etraflarında hem de Güneş’in etrafında, kendi düzenlerinde ve farklı sürelerde dönerek turlarını tamamlarlar. Güneş, bu sistemde yer alan en büyük yıldız olduğundan, tüm gezegenler ışık kaynağı olarak Güneş’i kullanır ve ondan aldıkları ışığı yansıtırlar. Her gezegenin Güneş’e olan uzaklığı birbirinden farklıdır. Güneş’e olan mesafeye göre içinde yaşadığımız gezegen olan Dünya, üçüncü sırada yer alır. Genel anlamıyla Güneş sistemi sıralaması Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün şeklinde ilerler. Önceki dönemlerde bu gezegenler arasında yer alan Plüton, 2006 yılında “Cüce Gezegen” statüsüne uygun bulunarak Güneş sisteminde yer alan gezegenler arasından çıkarılmıştır.
Güneş Sistemindeki Gezegenlerin Büyükten Küçüğe Sıralanışı
Güneş sisteminde yer alan gezegenlerin Güneş’e yakınlığı sıralaması ile boyutlarının sıralaması birbirinden farklıdır. Güneş sisteminde yer alan gezegenlerin en büyükten en küçüğe doğru olan sıralanışı Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün, Dünya, Venüs, Mars ve son olarak Merkür şeklindedir. Bu gezegenler hakkında daha detaylı bilgiyi aşağıdaki başlıklardan edinebilirsiniz.
Jüpiter
Güneş sisteminin en büyük gezegeni olarak Jüpiter karşımıza çıkar. Tamamen gazdan oluştuğu ve katı bir yüzeye sahip olmadığı bilinen Jüpiter’in yalnızca merkezi çekirdeğinin Dünya büyüklüğünde olduğu tahmin edilmektedir. Kütle boyutu, Dünya’nın 300 katından fazla olarak bilinir. Şimdiye kadar tespit edilen 75’ten fazla uydusu olan gezegen, neredeyse Güneş gibi yıldız sınıflandırmasına girebilecek özelliklere sahiptir. Jüpiter ayrıca fırtınaları ve üzerindeki kırmızı lekesiyle de bilinir. Gezegenin fırtına süreçleri hakkında çok fazla bilgiye henüz sahip olunmasa da lekenin yavaş yavaş küçüldüğü tespit edilmiştir. (1) (2) (3)
Satürn
Etrafını saran, taş ve tozlardan oluşan halkaları ile bilinen ve göze çarpan Satürn, Güneş sistemi sıralaması söz konusu olduğunda en büyük ikinci gezegen olma özelliği taşır. Güneş sisteminin en büyük ikinci gezegeni olan Satürn, kütle anlamında Dünya’nın yaklaşık olarak 100 katı olarak düşünülebilir. Tamamen gazdan oluşan gezegenler arasında yer alır ve en az yoğunluğa sahip olan gezegen konumundadır. Kütlesini ağırlıklı olarak helyum ve hidrojenin oluşturduğu düşünülür. Gezegenin bilinen 10 adet uydusu vardır. (4) (5)
Uranüs
Uranüs gezegeni, kütlesi açısından gezegenlerin sıralamasında üçüncü sırada yer alır. Çekirdeğinin üzerini kaplayan su veya akışkan buz, amonyak ve metandan oluşur. Şimdiye dek bilindiği kadarıyla 27 adet uydusu bulunur. Uranüs, Güneş sisteminde yer alan diğer gezegenlerden farklı olarak yan dönmesiyle bilinir. Uranüs, ismini diğer gezegenler gibi Roma mitolojisi yerine Yunan mitolojisinden alan ilk ve tek gezegen olmasıyla eşsiz bir özellik taşır. En az yoğunluğa sahip olma konusunda Satürn’ü takip ederek ikinci sırada yer alır. (6)
Neptün
Neptün, Güneş sisteminin en büyük dördüncü gezegeni olma özelliğine sahiptir. 1800’lü yılların ortalarında keşfedilen ve adını Roma Deniz Tanrısı’ndan alan Neptün, bilinen 14 uyduya sahiptir. Güneş’in etrafında bir tam turu yaklaşık 165 yıl süren gezegen, kendi ekseni etrafında bir turu yaklaşık olarak 16 saatte tamamlar. Tıpkı Satürn gibi Neptün’ün de etrafını saran halkaları olmasına rağmen bu halkaları görebilmek neredeyse imkansızdır. Kayalık bir yüzeye sahip olmayan gezegenler arasında yer alan Neptün, amonyak ve Uranüs gibi ona sahip olduğu eşsiz mavi rengini veren metan gazından oluşur. Atmosferi de aynı şekilde metan gazı, hidrojen ve helyum içerir. (7) (8)
Dünya
Yaşamımızı sağladığımız gezegenimiz Dünya, birçok farklı oluşuma ev sahipliği yapar. Dağ, krater, volkan ve vadi gibi farklı şekillerin görülebildiği Dünya’yı yaşanılabilir bir gezegen kılan en önemli özelliği büyük oranda sudan oluşmasıdır. Yaklaşık %70’i sudan meydana gelen Dünya, etrafını çevreleyen ve içinde yaşayan canlıları dış etkenlerden koruyan bir atmosfere sahiptir. Ayrıca atmosteri çok sayıda farklı katmandan oluşur. Tüm bunlar, Dünya’ya, yaşam belirtilerine sahip olduğu bilinen tek astronomik cisim olma özelliğini getirir. (9)
Venüs
Güneş’e en yakın gezegen Merkür olmasına rağmen Güneş sisteminin en sıcak gezegeni unvanı Venüs’e aittir. Bu yüksek sıcaklığı, gezegende sera etkisine yol açan atmosferi ve atmosferinde yer alan bulutları sağlar. Venüs’ü ilginç kılan bir özellik, Dünya’nın aksine kendi etrafında ters yöne dönmesidir. (10)
Mars
Yaygın olarak “Kızıl Gezegen” ismi ile de bilinen Mars, yüzeyinde çokça bulunan demir oksit ve bu demir oksitin sağladığı kırmızı renkle bu ismin sahibi olur. Mars’ta tıpkı Dünya’da olduğu gibi yeryüzünde hareketlenmeler ve çeşitli hava olayları görülür. Yıllar boyu süregelen yoğun araştırmalar sonucunda Mars’ın yüzeyinde çeşitli bölgelerde su da bulunmuştur. (11)
Merkür
Merkür, Ay’a yakın olan boyutuyla Güneş sisteminin en küçük gezegeni unvanını alır. Yüzeyi kraterlerle kaplı olan Merkür, Güneş’e en yakın mesafede olmasına rağmen en sıcak gezegen değildir. Gezegenin etrafını saran bir atmosferi veya kendisine ait bir uydusu bulunmayan gezegen, özellikle Dünya ile kıyaslandığında kendi etrafında oldukça yavaş döner. (12)
Kaynaklar
https://tua.gov.tr/tr/blog/gunes-sistemi/jupiter (1)
https://www.astronomidiyari.com (3)
https://tua.gov.tr/tr/blog/gunes-sistemi/saturn (4)
https://tua.gov.tr/tr/blog/gunes-sistemi/uranus (6)
https://tua.gov.tr/tr/blog/gunes-sistemi/neptun (7)
https://tua.gov.tr/tr/blog/gunes-sistemi/dunya (9)
https://tua.gov.tr/tr/blog/gunes-sistemi/venus (10)
https://tua.gov.tr/tr/blog/gunes-sistemi/mars (11)
https://tua.gov.tr/tr/blog/gunes-sistemi/merkur (12)
Benzer İçerikler
