Kelime anlamı “biçimlenme, yetişim” olan formasyon, eğitim alanında farklı bir anlamda kullanılır. Aslında formasyon, Pedagojik Formasyon Eğitimi Sertifika Programı’nın kısaltmasıdır. Üniversitelerin eğitim fakültelerinde verilen bu sertifika programıyla özellikle fen edebiyat fakültesi mezunları çeşitli öğretim kurumlarında öğretmen olarak görev yapabilme yetkinliği kazanır. Programa katılmak için gerekli olan kriterler, mezun olabilme şartları ve verilecek dersler YÖK tarafından belirlenir.
Formasyon ile ilgili merak ettiğiniz soruların cevapları için okumaya devam edebilirsiniz.
İçindekiler
Formasyon Nedir?
Pedagojik formasyon eğitimi, eğitim fakültesi mezunu olmayan lisans mezunları için hazırlanan bir programdır. Program içeriğinde öğretmenlik mesleği yapılırken ihtiyaç duyulabilecek teorik ve pratik derslere yer verilir. Formasyon alan lisans mezunları MEB’e bağlı özel okullarda çalışabilir, KPSS’ye girerek gerekli puanı almaları durumunda devlet okullarına öğretmen olarak atanabilir. Kısacası formasyon, eğitim fakültesi dışındaki lisans mezunlarının öğretmenlik mesleğini yapabilmeleri için sahip olmaları beklenen belgedir.
Formasyon Nasıl Alınır?
Formasyon, üniversitelerin eğitim fakültelerinde açılan sertifika programı tamamlanarak alınır. YÖK tarafından yayınlanan Pedagojik Formasyon Eğitimi Sertifika Programına İlişkin Çerçeve Usul ve Esaslara göre ilgili lisans bölümlerinden mezun olan her aday programa başvurabilir (1). MEB tarafından belirlenen lisans bölümlerinden mezun kişiler kendi illerinde, farklı illerde örgün ya da uzaktan eğitim şeklinde verilen programlara başvuru yapabilir.
Pedagojik Formasyon Alabilen Bölümler
Millî Eğitim Bakanlığı formasyon eğitimi alınabilecek bölümleri atamaya esas alınacak alanları, bu alanlara göre yükseköğretim programlarını göz önüne alarak belirler. (2) Adaylar eğer belirlenen lisans programlarından mezun değillerse formasyon eğitimine başvuramaz. Çift Ana Dal (ÇAP) mezunları eğer lisans sahibi oldukları iki alan da formasyon dahilindeyse tercih ettikleri herhangi bir alandan başvuru yapabilir, alacakları formasyonu her iki alanları için de kullanabilirler.
- Adalet: Hukuk Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi, Kamu Yönetimi
- Almanca: Alman Dili ve Edebiyatı, Mütercim-Tercümanlık (Almanca)
- Arapça: Arap Dili ve Edebiyatı, Mütercim- Tercümanlık (Almanca)
- Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi: İlahiyat Fakültesi, İlahiyat Bilimleri Fakültesi, Dini İlimler Fakültesi, Uluslararası İslam ve Din Bilimleri Fakültesi, İslami İlimler Fakültesi, Dini ilimler Fakültesi
- Felsefe Grubu: Sosyoloji (En az 16 kredi Felsefe, Psikoloji ve 8 kredi Mantık dersi aldığını belgelendirebilenler), Felsefe (En az 16 kredi Sosyoloji ve Psikoloji dersi aldığını belgelendirebilenler)
- Fizik: Fizik, Fizik Mühendisliği
- Görsel Sanatlar: Resim, Geleneksel Türk Sanatları
- İngilizce: İngiliz Dili ve Edebiyatı, İngiliz Dil Bilimi, İngiliz Dili ve Kültürü, Amerikan Kültürü ve Edebiyatı, Mütercim-Tercümanlık (İngilizce), Çeviri Bilim
- Okul Öncesi: Çocuk Gelişimi ve Eğitimi, Çocuk Gelişimi
- Türk Dili Edebiyatı: Türk Dili ve Edebiyatı, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatı, Türk Halk Bilimi
Formasyon İçeriğinde Yer Alan Dersler
Pedagojik Formasyon Programı içinde psikoloji, öğretmen meslek bilgisi ve eğitimde ölçme değerlendirmeye yönelik dersler yer alır. Bu dersler üniversitelerin sunduğu şartlara göre uzaktan ya da yüz yüze alınabilir. Aynı zamanda program içerisinde staj olarak da adlandırılan bir öğretmenlik uygulaması da bulunur. Öğretmenlik uygulamasında üniversitenin MEB ile iş birliği içinde belirlediği okullarda aday öğretmenler, gerçek sınıf ortamında öğrencilerle beraber dersi gözlemler ve ders anlatımı yapar. Aday öğretmenin işlediği ders, gözlemlediği dersin sorumlu öğretmeni tarafından incelenip program dahilinde dersi veren eğitmene gönderilir.
Programda yer alan diğer dersler:
- Eğitime Giriş
- Öğretim İlke ve Yöntemleri
- Sınıf Yönetimi
- Özel Öğretim Yöntemleri
- Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme
- Rehberlik ve Özel Eğitim
- Öğretim Teknolojileri
Formasyon Ücreti Ne Kadar?
Formasyon ücreti önceki yıllarda üniversitelerin kendi inisiyatifine bırakıldığı için adaylardan istenen tutarlar arasında radikal farklar olmuştur. Bu nedenle YÖK bu farklılığın giderilmesi için her üniversitede geçerli olacak genel bir kural belirlemiştir. Kurala göre üniversite programa kaydolmak isteyen adaylardan, eğitim fakültesinde ikinci öğretim için belirlenen ücretin iki katından fazla ücret talebinde bulunamaz (3). Ancak ikinci öğretim ücretleri vakıf ve devlet üniversitelerinde farklılık gösterdiği için sabit bir ücret söz konusu değildir. Başvuru yapılan üniversiteye ve içinde bulunan eğitim yılına göre ücretler değişiklik gösterebilir.
Formasyon Alabilmek için Gerekli Olan Belgeler Nelerdir?
Formasyona kaydolabilmek için gerekli olan belgeler şunlardır:
- Kayıt Başvuru Dilekçesi
- Onaylı Lisans Mezuniyet Belgesi veya Diploma (Yurt dışı yükseköğretim kurumlarından mezun adaylar için denklik)
- Onaylı Transkript (Lisans Not Durum Belgesi)
- Nüfus Cüzdanı Fotokopisi
- Vesikalık Fotoğraf
- Program ücretinin üniversite tarafından belirlenen ilk taksitinin üniversitenin belirlediği banka hesabına yatırıldığına dair dekont
- Üniversitenin isteyebileceği ek belgeler
Ayrıca felsefe grubu öğretmenliği için formasyon almak isteyen adaylardan felsefe bölümü mezunlarından 16 kredi sosyoloji, 16 kredi psikoloji dersi aldığını gösterir belge, sosyoloji bölümü mezunlarından 16 kredi felsefe, 16 kredi psikoloji ve 8 kredi mantık dersi aldığını gösterir belge vermeleri de beklenir.
Öğrenciyken Formasyon Alınır mı?
Formasyon programı yapılan değişiklik sonrasında sadece ilgili lisans bölümlerinden mezun kişilerin başvurabileceği şekilde düzenlenmiştir. Ancak daha önceki dönemlerde Pedagojik Formasyon Eğitimi adayların lisans eğitimleri sırasında son iki yılda ana dallarına ek olarak devam edebilecekleri şekilde yürütülmüştür. Bu uygulama kısa süre önce sona ermiş olsa da YÖK başkanının açıklamalarına göre lisans öğrencilerinin de formasyon alabilmesi için çalışmalar devam etmektedir.
Açık Öğretim Mezunları Formasyona Başvurabilir mi?
MEB tarafından belirlenen lisans programları içinde yer alan bölümlerden mezun olan herkes formasyona eğitimine başvurabilir. Formasyona kabul için lisans programının öğretim şekli ya da üniversite ismi belirtilmemiştir. Bu nedenle ilgili lisans bölümünden mezun olmak şartıyla formasyon eğitimine AÖF mezunları da başvurabilir.
Formasyon Kontenjanları Neye Göre Belirlenir?
YÖK üniversitelerin formasyon sertifika programı açabilmeleri için öncelikle eğitim fakültesine sahip olmasını şart koşar. Her üniversitenin kapasitesi, öğretim eleman sayısı ve materyalleri farklıdır. Üniversitede açılan kontenjanlar aynı zamanda, her bir alan için başvuran aday sayısı, mezunların ve öğrencilerin talepleri, mevcut ihtiyaç gibi durumlar da göz önünde bulundurularak belirlenir.
Hangi Üniversitelerden Formasyon Alınır?
Formasyon eğitimi almak isteyen adayların en büyük endişelerinden biri hangi üniversitelere başvurabilecekleridir. Başvuru için herhangi bir kısıtlama bulunmaz. Koşulları sağlayan her aday, YÖK tarafından belirlenen şartlara uygun olarak formasyon eğitim programı açan tüm üniversitelere başvurabilir. (3) Üniversiteler açtıkları formasyon programlarının kontenjanlarının bir kısmını kendi öğrenci ve mezunlarına bir kısmını da diğer üniversite öğrencileri ve mezunlarına ayırır. Mezun durumunda olunan üniversite formasyon eğitimi açmasa bile adaylar başka üniversitelere başvurarak eğitim alma hakkına sahiptir.
Uzaktan Eğitimle Formasyon Nasıl Alınır?
Uzaktan eğitimle formasyon almak ile yüz yüze eğitimle almak arasında başvuru esasları açısından bir farklılık bulunmaz. Uzaktan eğitim veren fakültelerin dersleri internet ortam araçlarıyla sağlanır. Yani öğretim elemanları dersleri fiziksel ortam yerine internet desteği sunan cihazlarla işler. Öte yandan yine de öğretmenlik uygulaması için üniversitelerin MEB’le ortaklaşa belirlediği okullarda meslek uygulaması yapılması zorunludur. Bu dersten muaf olmak isteyen adayların MEB’de ya da MEB’e bağlı özel eğitim kurumlarında en az bir yıl öğretmenlik yaptıklarını belgelemeleri gerekir.
Formasyon Kalktı mı?
Formasyon eğitimi belli dönemlerde farklı şekillerde uygulanmıştır. Bu uygulamalar sırasında çeşitli otoriteler tarafından eleştirilmiş ve programda değişikliğe gidilmiştir. Uzun süre ALES ve diploma notu şartıyla tezsiz yüksek lisans şeklinde alınabilen formasyon 2014 yılından itibaren sertifika programına dönüştürülmüş sonrasında ise birçok üniversite tarafından yaygın şekilde verilmiştir. Bu uygulamaya karşı çıkan otoritelerin açtığı dava nedeniyle sertifika program süreci sekteye uğrasa da mevcut durumda üniversiteler fiziki alt yapıları, öğretim üyesi yeterlilikleri ve illerde bulunan MEB’e bağlı okulların kapasitesine göre formasyon eğitimi vermeye devam etmektedir.
Kaynakça:
https://www.yok.gov.tr/IdariBirimler (1)
