Oyun oynamak, çocukların en iyi yaptıkları iş. Oyunlar sayesinde onların bilişsel gelişimini desteklemek de mümkün. Okulda ve evde çeşitli eğitici oyunlar oynayarak bunu yapabilirsiniz. Peki 5 - 6 yaş çocuklarının bilişsel gelişimini destekleyen oyunlar nelerdir? Bu sorunun cevabını ve sizler için hazırladığımız oyun önerilerini yazımızın devamında bulabilirsiniz.
İçindekiler
5-6 Yaş Bilişsel Gelişimi Destekleyen Oyunlar Nelerdir?
Okul öncesi bilişsel gelişim oyunları 5 - 6 yaş çocukları için oldukça önemlidir. Çocukların bilişsel gelişimini desteklemek amacıyla kurgulanan oyunlar, onların çevresel zenginleşmelerine de olanak sağlar. Bilişsel gelişimi destekleyen oyunlar çocukların temel uğraşı olan oyun oynamayı bir araç olarak kullanırlar. Çocuklar oyun oynarken çevreleriyle iletişim kurar, yetişkinleri taklit eder, çevresindeki olaylara karşı duygusal tepkiler verirler. Bilişsel gelişimle ilgili oyunlar ise çocukların düşünme ve keşfetme yetilerini güçlendirir. Bunun yanı sıra bu tip oyunlar fiziksel becerileri geliştirir. Çocuk verilen görevi başardıkça öz güveni artar. Öz güveni artan çocuklarda ise kendi kendine karar verme ve uygulama becerisi gelişir.
Sosyal medyanın gücü ve iletişimin hızı bilişsel gelişime uygun oyunlar ve etkinliklerde de güncellemeler yapılmasını gerektirmiştir. Çocukların problem çözme becerilerinde yeni stratejiler oluşturması ve farklı bakış açıları geliştirmesi gibi yetenekleri gelişim düzeyleriyle yakından ilgilidir. Özellikle günümüz dünyasındaki rekabete ayak uydurabilmek için çocukların üretken bir hayal gücüne ihtiyaçları vardır. Bununla birlikte sadece hayal kurmak yetmez. Çocuk, bu hayal gücünü tasarlayarak yönetecek donanıma da sahip olmalıdır. Çocukların bilişsel gelişimine uygun oyunlar, çocukların yetişkinliğe erdiğinde günlük problemlere alternatifli, özgün ve farklı çözümler üretebilecek ve tüm bu süreci irdeleyebilecek bireyler olmasını sağlar. 5 - 6 yaş çocukları için bilişsel gelişimle ilgili etkinlik ve oyun önerilerinden bazıları şu şekilde sıralanabilir:
Tangram
Yer kavramını geliştirici oyunlar arasında yer alır. Origami, Tridio ve birim küpler gibi tangram da çocukların uzamsal becerilerini geliştiren oyunlardan biridir.[1] (1) Tangram, 7 adet geometrik parçadan oluşan bir oyundur. Bu geometrik parçalar birbirinden farklı boyutlardaki 5 üçgen, 1 kare ve 1 tane de paralelkenardır. Çocuğun yapması gereken, Tangram’ın değişik boyutlardaki parçalarını bir araya getirerek yeni bir geometrik şekil oluşturmaktır. Bu şekil insan, hayvan figürleri veya bir harf olabilir. Çocuklar her seferinde bu parçaları bozarak yeni bir alternatif üretmek için motive edilir. Hangi parçayı ne amaçla kullanacağı konusunda irdeleme yapması istenir. Çocuğun problemi ve farklı çözümleri açıklayıcı yaklaşımlarla analiz etmesi gerekir. Böylelikle çocuk, elindeki belirli sayı ve şekillerdeki parçalarla hedefe ulaşmaya çalışır.
Tangramda tüm parçaları bir araya getirdiğinizde bir kare oluşturursunuz. Başlangıç olarak sadece bu karenin oluşturulması bile çocuğun odaklanmasını sağlar. Bu oyunun ilk kazanımı, çocuğun geometrik şekilleri tanımasıdır. Çocuk öncelikle bu geometrik şeklin ismini söyler. Çevresinde bu şekle benzeyen nesneleri gösterir. Oynamaya başladığı anda parça - bütün ilişkisini kavramayı da öğrenir. Bir bütünün parçalarını söyleyebilir. Aynı şekilde bütünü parçalara ayırabilir. Daha sonra nesneleri yeni bir şekil oluşturmak amacıyla tekrar bir araya getirir. Ayrıca çocuklara kendi tangramlarını yapmaları öğretilerek, renkli karton ve makaslar aracılığıyla geometrik şekilleri oluşturmaları da sağlanabilir.
Rakamlarla Sudoku
Bu oyunda 1 - 3 arası rakamların olduğu kutucuklar veya kartlar kullanılır. Oyunda toplam olarak 9 kart bulunur. Her üçlüde rakamlar yazar. Rakamlarla sudoku oyununda öncelikle çocuklarla birlikte 1, 2, 3 rakamlarının yazdığı kartlar incelenir. Sonra kartlardan bazıları ters çevrilerek çocuklardan eksik olan rakamları söylemeleri istenir. Tüm rakamların olduğu kartlar bir sıra hâlinde zemine dizilir. Sonra çocuklara hangi sayıdan kaç tane olduğunu bulmaları söylenir. Tüm kartlar 3*3 bir kare şeklinde masaya dizilir. Masada kaç tane kart olduğu sayılır. Sonra yer ve yön belirten komutlarla çocukların ilgili kartı bulmaları istenir. Yukarıdan aşağıya üçüncü, soldan sağa ikinci kart gibi yönlendirmeler çocukların alacağı komutlara örnek olarak verilebilir. Aynı rakamlar soldan sağa ve yukarıdan aşağı dizilerek sütun ve satır kavramları tanıtılır. Oyunun son aşamasında çocuğa içi boş kartlar verilir ve hangi rakamın gelmesi gerektiği konusunda konuşulur.
Bu oyunda çocuklar eksilen veya katılan rakamı söyleyerek algıladıklarını hatırlar. İleri ve geri doğru ritmik şekilde sayı sayma kazanımını elde eder. Ayrıca çocuklar kartları sayarken sıra bildiren rakamı da söyler. Tüm kartları sayarken 1 - 9 arası sırayla sayma konusunda gelişir. Olmayan rakamları hatırlamaya çalışır. Böylelikle algıyı hafızadan geri çağırma kazanımını geliştirir. Oyunun son aşamasında boş olan kutucuklara hangi rakamların gelmesi gerektiği problemine odaklanır. Bu problemi çözerken soru ve yanıtı üzerinde konuşmalar ve analizler gerçekleştirir.
Öykü Oluşturma
Öykü oluşturma oyunu hikâye küpleri veya çeşitli görsellerle oynanır. Öykü torbası olarak isimlendirilen büyükçe bir kılıf içine, üzerinde ağaç, hayvan, mekân, obje ve benzeri görseller olan kartlar konulur. Bir başka oyun materyali de hikâye küpleridir. Üzerinde çeşitli görseller olan küp şeklindeki bir obje de öykü oluşturma oyunu için oldukça kullanışlıdır. Öykü torbası oyununun başlangıcında öncelikle çocukların dikkati torbaya çekilir. Çocuklar sırayla torba içinden birer kart çeker. Sonra bu kartta gördükleri şekillerle ilgili birer cümle kurarlar. Bu oyunda ana amaç, yeni cümlenin bir önceki söylenenle bağlantısının kurulmasıdır. Böylelikle çocuklar sırayla öyküyü devam ettirir. Kurulan cümleler eğitimci tarafından kaydedilir. Oyun bittikten sonra çocukların oluşturduğu öykü onlara okunur. Daha sonra çocuklardan öyküyü bir resim olarak anlatmaları veya tüm kartları tek tek panoya asmaları istenebilir.
Oyunun kazanımlarının en başında çocuğun bir söz dizilimine göre cümle kurması gelir. Bu cümlenin basit ve düz olması yeterlidir. Bir sonraki arkadaşı, öncekinin cümlesini tamamlamak için gayret gösterir. Bunu yaparken arkadaşının söylediklerini dinler, onunla göz teması kurar ve etkileşime girer. Dili iletişim amacıyla kullanan çocuklar konuşarak birbirlerini tamamlamayı öğrenir. Çocukların kartlardaki görselleri okuyarak bir olay kurgulaması sağlanır. Ayrıca çocuklar kurduğu cümleyi belli bir amaca yönelik şekilde söz dizimiyle aktarır, olumlu veya olumsuz cümleler kurgular. Bunun yanı sıra soru cümleleri oluşturur. Çocukların öyküyü devam ettirebilmek için önceki cümleyi duymaya ihtiyacı vardır. Dolayısıyla hepsi kendi sırasını bekleme konusunda da kazanım elde eder.
Kukla Nerede?
Kukla nerede oyunu çocukların oldukça aktif oldukları bir etkinliktir. Sınıfa bir kutu getirilir ve içinden kukla çıkartılır. Kukla kutunun çevresine, üstüne ve altına konumlandırılır. Çocuklardan kuklanın kutunun neresinde olduğunu söylemeleri istenir. Daha sonra çocuklara bir parkur hazırlanır. Bu parkura çeşitli objeler bırakılır ve çocukların yolda ilerlerken gördüğü her şeyi toplaması istenir. Çocuklar parkurda bulmaları istenen tüm nesneleri toparlayıp döndüğünde hepsinin konumları hakkında bilgiler sorulur.
Bu oyunda çocuklar mekân ve konumla ilgili yönergeleri uygulama konusunda kazanım elde eder. Parkurda ilerlerken kendi konumunu da belirlemeye dair bilgiler kazanır. Bulduğu nesneleri toplayarak küçük kas motor hareketi yapar. Bunun yanı sıra araştırma ve bulmanın keyfini yaşar. Böylelikle yeni yerler keşfetme, merakını canlı tutma ve dikkatli şekilde araştırma gibi kazanımları da güçlenir.
Ormanımı Koruyorum
Bilişsel gelişimi destekleyen oyunlar arasında belirli gün ve haftalarda farkındalık yaratmak amacıyla oynanabilecek özel etkinlikler vardır. Orman haftasında da konuyla ilgili bir oyun geliştirilerek çocukların bilişsel seviyesi desteklenebilir. Bu oyunda çocuklara çeşitli orman görüntüleri gösterilir. Bu görüntüler birbirinden farklı şekilde vahşi doğa, temiz orman, kirletilmiş alan şeklindedir. Çocuklara görseller arasındaki farklar sorulur. Ormanların neden ve nasıl temiz tutulması gerektiğine dair yönlendirici sorularla çocukların farklı bakış açıları kazanmaları sağlanır. Karşılıklı konuşma zamanından sonra çocuklara ormanla ilgili bir öykü anlatılır. Öykü anlatımı bitince çocuklarla konu hakkında konuşulur. Karakterler üzerinde durulur. Daha sonra çocukların her birinden hikâyede geçen bir karakteri canlandırması istenir.
Özel günlerde uygulanan bilişsel gelişimi destekleyen oyunlar, çocuklara hem farkındalık hem de bilinç kazandırır. Ormanımı koruyorum oyunu esnasında yangının tehlikesi ve zararları konusundan da söz edilebilir. Çocukların ormanlara karşı sevgisi artarken sorumluluk bilinci kazanmaları sağlanır. Ormanlarla ilgili soru - cevap kısmında problemleri analiz edip alternatif çözümler üretmesine dair kazanımları desteklenir. Seçtiği çözüme dair açıklamalı gerekçeleri yapmayı öğrenir. Öyküyü dinledikten sonra karakterlere empati yapmaya başlar. Değişik ortamlardaki canlılar hakkında farkındalık geliştirir. Problemi belirleme ve çözümler üretme kazanımları edinir. Çevresinde zararlı olabilecek unsurları daha çabuk fark eder ve bunlar hakkında konuşur.
5 - 6 yaş bilişsel gelişimi destekleyen oyunları çeşitlendirmek mümkündür. Birçok oyun oldukça pratiktir, dolayısıyla hem evde hem de okulda rahatlıkla oynanabilir. 6 yaş çocuklar için zeka oyunları oynarken çeşitli objeler ve oyuncaklardan da destek alabilirsiniz. Bilişsel gelişimi destekleyen oyunlar, ailenin çocuklarıyla kaliteli vakit geçirmesini de sağladığı için çok önemlidir. Okulda gerçekleştirilen bu tip etkinlikleri, evde çeşitli varyasyonlar ekleyerek çoğaltabilirsiniz. Böylece çocuğunuzun bilişsel gelişimini desteklerken onunla kaliteli zaman geçirmenin keyfini yaşayabilir, eğlenceli anılar biriktirebilirsiniz.
Kaynak:
https://dergipark.org.tr sf 63 - 64 (1)
Benzer İçerikler
