Hem günlük konuşmaya hem de yazım diline yön veren alfabe ve alfabede yer alan harflerin sıralaması Türkçenin temelini oluşturur. Kelimeleri doğru telaffuz edebilmenin ve yazabilmenin yolu şüphesiz alfabeyi tanımaktan geçer.
Alfabetik sıra, eğitim hayatına ilk adım atıldığında karşınıza çıkan ve hayatın her alanında kullanılan temel bir konudur. Sözcüklerin oluşturulması, kelimelerin sıralanışı gibi pek çok konuda alfabede yer alan harflerin sırası ile bilinmesi gerekliliği öne çıkar. Türk alfabesi ve özellikleri hakkında daha fazla bilgiye sahip olmak istiyorsanız, gelin detayları beraber inceleyelim.
İçindekiler
Türk Alfabesinde Kaç Harf Var?
Türkçe Latin harflerden oluşan alfabemiz, ses yolunda biçimleniş şekline göre ünlü ve ünsüz olmak üzere 29 harften oluşur. Dil bilgisinde sesli ve sessiz harfler olarak da geçen bu iki kategori kendi arasında kalın ve ince ünlüler, sert ve yumuşak ünsüzler olarak 4 alt başlık altında incelenir. Türkçede 21 tane sessiz harf, 8 tane de sesli harf bulunur. Tüm sözcükler bu sesli ve sessiz harflerin kurallı bir şekilde bir araya getirilmesiyle elde edilir.
Türk Alfabesinin Özellikleri
Harflerin belli bir diziliş sırasına sahip olduğu bir bütün demek olan alfabe, halk arasında “ABECE” olarak da bilinir. Geçmişten bugüne kadar Türklerin kullandıkları çeşitli alfabeler olmuştur. Orhun, Uygur ve Arap gibi çeşitli alfabeler bunlar arasındadır. Bu alfabelerin her biri simgeledikleri seslerden harf sayısına kadar farklı bir yapıya sahiptir. 1 Kasım 1928 yılında ise her alanda yeniliğin benimsendiği modern Türkiye'de Türk Harf Devrimi ile birlikte Latin alfabesi kullanılmaya başlanmıştır. Türkiye’nin yanı sıra dünyanın birçok ülkesinde Latin alfabesi kullanıldığı görülür. Bununla birlikte Türk alfabesinde yer alan ş, ı, i, ğ ve ç sesleri diğer ülkelerin kullandığı alfabelerde yer almaz. Latin alfabesinde bu seslere karşılık gelen bir harf bulunmadığı için Türkçe Latin alfabesine ekleme yapılmış ve kabul edilmiştir. Latin alfabesinde yer alan q, x, w sesleri çıkarılarak Türk dil yapısına uygun hale getirilen alfabe bugünkü şeklini almıştır.
Kabulünden bugüne kadar kullanımına devam edilen Türk Latin alfabesi kendine has kuralları ve özellikleri olan bir sesler bütünüdür. Alfabede yer alan harflerin özelliklerini bilmek konuşma ve yazma sırasında en doğru biçimde kullanımını da beraberinde getirir. Türk alfabesinin özelliklerini şu şekilde sıralamak mümkündür:
- 1 Kasım’da kabul edilen 1353 sayılı yasaya göre sıralamada “i” harfi “ı” harfinden önce gelir. Ancak yaygın ve yerleşmiş olan alfabe sırasında bu harfler yer değiştirir.
- Alfabeyi oluşturan büyük ve küçük harflerin yazılışı farklıdır ancak harflerin alfabetik sıralaması aynıdır.
- Kalın ve ince ünlüler alt çene açıklığına göre dar ya da geniş olarak ayrılır. Kalın ünlüler dilin geriye doğru çekilmesiyle telaffuz edilirken ince ünlülerin söylenmesinde dilin ileri doğru itilmesi söz konusudur.
- Düz ünlüler olarak kategorize edilen seslerin çıkmasında dudaklar düz bir şekil alır. Dudakların büzülmesi ve yuvarlatılmasıyla elde edilen ünlüler ise yuvarlak ünlüler olarak adlandırılır.
- Ünsüz harfler çıkış sırasında ses yolunun açılması ya da kapanması gibi bir engele takılır. Dolayısıyla ünsüz harfler bu engel sayesinde şekil alırlar.
- Ünsüz harfler, özellikle de süreksiz olanlar tek başlarına telaffuz edilemez. Kendilerinden sonra gelen “e” sesiyle birlikte dile getirilirler. Örneğin; -ce, -fe, -je vb.
- Türkçe alfabe harfleri arasında yer alan “ç, ü, ö” sesleri İngiliz alfabesinde bulunmadığı için ASCII standardına dahil değildir. Türk alfabesi Latin 1 Latin 5 standardının içinde yer alır.
- Türkçe’ de “i” harfi hem büyük hem de küçük olarak yazımında noktalı olarak kullanılır. Benzer şekilde “ı” sesi her iki yazım türünde de noktasız olarak yazılır. Diğer dillerde sözcüklerin büyük harfle yazılmasında “I” harfi noktasız yazılır.
- “Ğ” harfinin kendine ait bir sesi yoktur. Sadece kendisinden önce gelen ünlü harfi uzatma işlevine sahiptir. Ayrıca bu harf Türkçe sözcüklerin başında asla kullanılmaz.
Türkçe’ de her bir ses ağızdan çıkış şekli ve özelliklerine göre kategorize edilir. Her bir harfin özelliğine göre yer aldıkları listeye göz atabilirsiniz.
Büyük Harfler
A B C Ç D E F G Ğ H İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z
Küçük Harfler
a b c ç d e f g ğ h i ı j k l m n o ö p r s ş t u ü v y z
Ünlü Harfler
a, e, ı, i, o, ö, u, ü
Ünsüz Harfler
b, c, ç, d, f, g, ğ, h, j, k, l, m, n, p, r, s, ş, t, v, y, z
Kalın Ünlüler
a, ı, o, u
İnce Ünlüler
e, i, ö, ü
Sert Ünsüzler
ç, f, h, k, p, s, ş, t
Yumuşak Ünsüzler
b, c, d, g, ğ, j, l, m, n, r, v, y, z
Alfabede Harfler Kaçıncı Sırada Bulunuyor?
Alfabedeki harfler sabit ve belirli bir sıralamaya sahiptir. Dil öğrenmenin temelini oluşturan alfabe ve sıralaması ilkokula adım atan öğrencilerin ilk öğrendikleri konular arasında öne çıkar. Eğer alfabede yer alan harflerin kaçıncı sırada olduğunu merak ediyorsanız aşağıda yer alan sıralamaya göz atmanız fayda sağlayabilir.
Alfabenin 1. harfi: A
Alfabenin 2. harfi: B
Alfabenin 3. harfi: C
Alfabenin 4. harfi: Ç
Alfabenin 5. harfi: D
Alfabenin 6. harfi: E
Alfabenin 7. harfi: F
Alfabenin 8. harfi: G
Alfabenin 9. harfi: Ğ
Alfabenin 10. harfi: H
Alfabenin 11. harfi: I
Alfabenin 12. harfi: İ
Alfabenin 13. harfi: J
Alfabenin 14. harfi: K
Alfabenin 15. harfi: L
Alfabenin 16. harfi: M
Alfabenin 17. harfi: N
Alfabenin 18. harfi: O
Alfabenin 19. harfi: Ö
Alfabenin 20. harfi: P
Alfabenin 21. harfi: R
Alfabenin 22. harfi: S
Alfabenin 23. harfi: Ş
Alfabenin 24. harfi: T
Alfabenin 25. harfi: U
Alfabenin 26. harfi: Ü
Alfabenin 27. harfi: V
Alfabenin 28. harfi: Y
Alfabenin 29. harfi: Z
Alfabede yer alan her harfin yeri ve sırası bellidir. Bu nedenle sözlükler oluşturulurken alfabenin bu değişmez özelliğinden yararlanılır ve kelimeler harflerin alfabedeki sırasına uygun olacak şekilde sıralanır. Sözlük ya da alfabe sırası olarak isimlendirilen bu sıralama metodu, sınavlarda en sık karşılaşılan soru formlarından biridir.
Benzer İçerikler
