Yaratıcı Yazı Teknikleri: Etkili Yazma Yöntemleri

Yaratıcı Yazma Nedir?

Herhangi bir kurmaca olmadan bir mesajı iletmek, iletişim kurmak gibi nedenlerle yazmak gündelik hayatta herkesin yaptığı bir eylemdir. Örneğin; çok hızlı konuşmak, anlaşılmaz sözler söylemek ya da yeterince konuşmamak iletişim problemlerine yol açabiliyorsa yazarken doğru kelimeleri seçmemek, yanlış ya da anlaşılmaz bir şekilde yazmak da iletişim kurmayı zorlaştırır. Yanlış anlamlar doğurabilir. Bunun için, en azından doğru iletişim kurabilmek adına dilbilgisi kurallarına uygun yazmak ve yazarken kelimeleri özenli şekilde seçmek gerekir.

 

Yaratıcı yazarlıkta ise aktarılacak bilgi farklı bakış açısı, yazınsal bir teknik ile ifade edilir. Yaratıcı yazma nedir? sorusunun en net tanımlardan birinde bu yazma eylemi şöyle ifade edilmiştir: “Yaratıcı yazma, düşüncelerdeki doğruluk ya da standartlaştırmadan daha çok, özgünlük ve hayal gücü tarafından karakterize edilmiştir.”

 

Yazarken işin içine özgünlük girdiğinde, kelimelere hayal gücü dahil olduğunda, yazının akışı kişisel bir perspektiften ilerliyorsa bu yazma eylemi yaratıcı yazarlık olarak ifade edilir. İçinde kurgusallık da barındıran ve yazarın özgün üretiminin sonucu olan roman, şiir, senaryo, tiyatro oyunu, öykü, deneme yaratıcı yazarlık çalışmaları sonucu ortaya çıkan türlerdir.

 

Yaratıcı yazarlık çalışmaları sonucunda sanatsal bir çalışma ortaya çıkarmak gibi bir koşul yoktur. Kişiler, kendi duygularını daha iyi yansıtmak, kendini ve dünyayı tanımak, durum ve olayları anlamlandırmak ve yorumlamak için de yaratıcı yazarlık çalışmaları yapabilir.

Yaratıcı Yazma Sürecinin Adımları ve İlkeleri

Yaratıcı yazmanın net ve değiştirilemez kuralları yoktur. Ancak bu, eline kalemi alıp çalakalem yazmak anlamına da gelmez. Her yazı türünde olduğu gibi yaratıcı yazma süreçlerinde de bir metin kaleme almadan önce hazırlık yapmak gerekir. Ardından yazma süreci ve sonrasının da yazılı metnin değerlendirilmesi gerekir. Yaratıcı yazarlık dersi ve gruplarla sürdürülen yaratıcı yazarlık çalışmaları genel olarak üç ana adımdan oluşur:

 

Ön Hazırlık

 

Yazmaya başlamadan önce ilk olarak ne yazılacağı belirlenir. Bir kişi, olay, durum, fikir ya da fikir ürünü… Ne hakkında yazacağınızı kararlaştırdıktan sonra bu konuyla ilgili beyin fırtınası yapmak yazmaya hazırlayan ufuk açıcı bir çalışma olabilir. “Ele alınacak konu nasıl anlatılacak? Öyküleyici anlatım mı, yoksa şiirsel anlatım tarzı mı metne hakim olacak?” gibi soruları yazar kendine sormalıdır. Ardından metnin hangi bölümünde ne anlatılacağı planlanır. Yazma süreci öncesi planlama yapılmadığı metinlerde dağınık bir anlatım ortaya çıkacaktır. Her metin, okuyucuya bir şey söyler. Yazılacak metnin sözü nedir? Bu sorunun yanıtı ön hazırlık aşamasında verilmelidir.

 

Yazma Süreci

 

Yaratıcı yazarlık derslerinde genellikle ön hazırlık süreci grup halinde yapılır. Grubun konusu seçilir, birlikte beyin fırtınası yapılır. Yazının ne söyleyeceğine bazen grup olarak karar verilir bazense bu yazara bırakılır. Yazma süreci ise tamamen yalnız bir eylemdir. Yazar, bu aşamada metniyle baş başadır. Yapılan ön hazırlık doğrultusunda, kendi bakış açısı ve üslubuyla, özgün bir metin oluşturur.

 

Yazılı Metnin Değerlendirilmesi

 

Yaratıcı yazarlık çalışması grup olarak yapılıyorsa bu aşamada her yazarın metni gruba okunur. Herkes metne dair düşüncelerini dile getirir. Ortaya konan her metnin kapsamlı bir değerlendirilmesi yapılır. Bu aşamada metne dair yeni bakış açıları geliştirilebilir ve metnin yeniden yazılması gerekebilir ya da bazı bölümler düzeltilebilir, değişiklikler yapılabilir.

 

Bireysel olarak yapılan yaratıcı yazarlık çalışmalarında ise yazar kendi metnini kendi değerlendirir. Metin üzerine düşünmek, metni yüksek sesle okumak gibi çalışmalar yapılabilir. Bazı durumlarda metne daha farklı bir gözle bakabilmek için bir süre metinden uzaklaştıktan sonra yeni okumalar ve yeni değerlendirmeler yapmak daha sağlıklı olur.

 

Özgün ve yazarken özgür olmak yaratıcı yazının en temel ilkelerindendir. Yaratıcı yazma konuları için kalıplar ve sınırlı düşünme yoktur.

Farklı Türlerde Yaratıcı Yazılar ve Örnekler

Yaratıcı yazılar ilham verici olur. Yaratıcılığı farklı türlerde verilmiş eserleri okuyarak ve izleyerek geliştirmek de yaratıcı hikâye yazma çalışmalarının ön hazırlık aşaması olarak görülebilir. Farklı örnekleri inceleyerek yaratıcı düşünme ürünü fikirlerin yazılı metin ile nasıl farklı türlere dönüştüğünü gözlemleyebilirsiniz. Bol kitap okumanın etkileri yaratıcı yazma çalışmalarında hemen kendini gösterir. Çok okuyarak sözcük dağarcığınızı geliştirebilir ve yazı dilinizi fark edilir oranda iyileştirebilirsiniz. Yaratıcı yazma tekniği ile oluşturulmuş bazı örnekleri aşağıda bulabilirsiniz:

 

Peter Pan / Roman

 

“Bütün çocuklar büyür, biri hariç.” cümlesiyle başlayan Peter Pan yaratıcı yazının en bilindik örneklerinden biridir. Büyümeyi reddeden bir çocuğun fantastik macerasını konu alan bu etkileyici roman, bugüne dek tiyatrodan sinemaya farklı türlerde işlenmiştir.

 

Dönüşüm / Öykü:

 

“Gregor Samsa bir sabah bunaltıcı düşlerden uyandığında, kendini yatağında dev bir böceğe dönüşmüş olarak buldu.” Bu yaratıcı fikirle başlayan kısa romanda dünyaca ünlü yazar Kafka, toplum ve birey olmaya dair mesajlar verdiği romanını çok sıradışı, absürd ve farklı bir bakış açısıyla ele alıyor.

 

Romeo ve Juliet - Tragedya

 

Shakespeare’in, masalsı ve şairane diliyle dünya tarihinin en bilindik aşk öyküsünü anlattığı Romeo ve Juliet, düşman iki ailenin çocuklarının aşkını konu alır. Romeo, tam aşık oldu sanırken Juliet’i, yani gerçek aşkı bulur. Oyun anlattığı hikâye kadar dünya tiyatro tarihine damga vuran meşhur replik ve tiradlarıyla da yaratıcı yazının en seçkin örneklerinden biridir.

 

Alice Harikalar Diyarında - Roman, Film, Müzikal, Tiyatro Oyunu

 

Bugüne dek tiyatro, müzikal, sinema, çizgi film gibi pek çok farklı türe uyarlanmış olan Alice Harikalar Diyarında yaratıcı ve farklı bir fikir ürünüdür. Baş karakter Alice, bir tavşan deliğinden fantastik bir dünyaya gider. Genel olarak romanda yetişkinlerin dünyasının bir çocuğun gözünden nasıl da saçma göründüğü anlatılır.

Yazma Becerilerini Geliştirmek için Egzersizler ve Teknikler

Yaratıcı yazma ürünü sayısız örnek bulunur. Önemli olan izlenilenlere ve okunanlara farklı bir gözle bakmak, eserdeki yaratıcı fikri ve bu fikrin nasıl yazıldığını, nasıl işlendiğini fark edebilmektir. “Sevgi” farklı yazınsal türlerin konusu olabilecek tek bir konudur. Bu tek bir konuyu yazarak anlatmanın, yaratıcı yazma çalışmaları ile farklı bakış açılarında kaleme alnının sınırsız yolu vardır. Bu yolları bulmak, yazarak, yazarlık temrinleri yaparak ve Antik dönemlerden günümüze dek yazılan eserleri okuyarak, inceleyerek mümkün olabilir. Yazmak yetenek gerektiren bir iştir ancak yetenek ancak çalışarak ve yazma tekniğini geliştirerek ortaya çıkar. Yazma becerinizi geliştirebilmek için yapabileceğiniz bazı egzersiz ve teknikleri uygulayarak her geçen gün daha iyi yazabilirsiniz.

 

Hikâye Tamamlama:

 

En bilindik yaratıcı yazarlık çalışmalarından biri olan hikâye tamamlama egzersizinde; bir paragraflık ve sonu bir yere bağlanmayan metinden yola çıkılır. Metin ilk paragrafın uyandırdığı his ve fikirlerle tamamlanır. Grup çalışmalarında, grupta olan kişi sayısı kadar farklı hikâye ortaya çıkacağından hem eğlenceli hem de yaratıcı düşünmeye teşvik eden bir çalışmadır.

 

Beş Kelime, Bir Yaratıcı Metin:

 

Yine grupla yapılan yaratıcı yazma çalışmaları için etkili bir egzersizdir. Tüm gruba beş kelime verilir. Örneğin; Ayna, otobüs, polis, kedi, kırmızı. Bu beş kelimeden yola çıkarak kısa bir yaratıcı metin yazılması istenir. Bireysel çalışmalarda da yaratıcılığınızın sınırlarını zorlamak için rastgele beş kelime seçerek kısa öykü kurgulamaları yapabilirsiniz.

 

Portre Yazmak:

 

Tanınan birinin portresi yazılır. Tüm özellikleriyle bir kişi hakkında portre yazıldıktan sonra yazılan portredeki kişi farklı olay ve durumların ortasındaymış gibi hayal edilip farklı türlerde yaratıcı yazma çalışmaları yapılabilir.

Hikâye Anlatımı, Karakter Geliştirme ve Diyalog Yazma İpuçları

• Bir hikâyeyi anlatmanın pek çok yolu vardır. Bilinç akışı, betimleme, öyküleyici anlatım, diyalog ile anlatım… Anlatmak istediğiniz konunun en çok hangi anlatım tekniğiyle uyum sağladığını bulmak istiyorsanız hikayenizin kısa bir bölümünü farklı tekniklerle yazmayı deneyebilirsiniz.

 

• Bir hikâye, sinema filmi ya da roman her ne yazarsanız yazın yazdığınız metinde ilginçlik ve inandırıcılık dengeli şekilde var olmalıdır. Çok ilginç ve fantastik metinler yazabilirsiniz ancak bu metin ilginç olduğu kadar inandırıcı da olmalıdır. Örneğin Harry Potter’da bir çocuk büyücülük okuluna kabul ediliyor ve o okula gidiyor. Gerçek hayatta inanamayacağınız bir olay anlatı içinde öyle inandırıcı bir şekilde veriliyor ki kitaptaki tüm ilginç şeylere inanıyorsunuz ve her şey mantıklı geliyor.

 

• Karakter geliştirme, yaratıcı yazma çalışmalarına yeni başlayanları zorlayan konulardandır. Etkili bir karakter yazmak için, karakterinizi üç boyutlu bir hale getirmeniz gerekir. Yani yazdığınız karakterin biyolojik, psikolojik ve sosyolojik üç farklı yönünün olması gerekir. Örneğin; sarı saçlı ve güzel, çok fakir, kıskanç kız bir karakter gelişimi gösterebilir anlatı içinde… Ancak siz sadece sarı saçlı ve güzel bir kız yazarsanız bu güzel kız tipi olur. Tip, tek yönlüdür. Örneğin; kötü dadı tiplemesi, şişman aşçı tiplemesi… Siz bu tiplere farklı psikolojik ve sosyolojik özellikler eklerseniz o zaman bir karakter yaratabilirsiniz.

 

• İyi diyalog yazabilmek için gündelik hayatta iyi dinleyici ve gözlemci olmanız gerekir. Doğal ve gerçek hayattaki gibi diyaloglar yazabilmek için yazdıklarınızı sesli şekilde okumak ve ‘gerçek hayatta konuşurken bunu böyle mi ifade ederdim?’ diye kendinizi sormak gerekir.

 

Siz de yaratıcı yazı teknikleri konusunda kendinizi geliştirmek için öncelikle bol bol kitap okumalı, hangi türün sizin anlatım dilinize daha uygun olabileceğini keşfetmek için denemeler yapmalısınız. En önemlisi de hayal gücünüzü beslemelisiniz. Bu sayede yaratıcı, okuru içine çeken metinler oluşturabilirsiniz.