Türkiye Deprem Risk Haritası: Türkiye'deki Fay Hatları Neler?

Türkiye Deprem Risk Haritası

Türkiye fay hattı haritası, MTA ve AFAD tarafından hazırlanan deprem haritasıdır. Bu haritalar belli aralıklarla ilgili kurumlar tarafından güncellenir. Fayların hareketleri sonucunda şehirlerin bulunduğu riskli bölge sınıfları değişkenlik gösterebilir. Bu nedenle yapılan güncellemeleri yakından takip etmekte fayda vardır. Türkiye deprem risk haritası, fayın geçtiği yüksek riskli bölgelerle birlikte deprem riski az olan yerler hakkında da bilgi verir. Türkiye’deki deprem riski olan bölgeler; birinci derece, ikinci derece, üçüncü derece ve en az riskli bölgeler olarak kategorize edilir. Her bir kategoride yer alan şehirleri yazının devamında sıralı bir şekilde bulabilirsiniz. (1)

Birinci Derece Riskli Bölgeler

Fay hattına en yakın konumdaki şehirler, deprem açısından en riskli bölgeler olarak değerlendirilir. Bu şehirler "birinci derece riskli bölgeler" sınıfında yer alır. Bazı şehirlerin bir kısmı birinci derece riskli bölgede yer alırken, başka bir kısmı ikinci derece, hatta üçüncü derece riskli bölgeler sınıfına dahil olabilir. Bulunduğunuz ilçeyi deprem haritasındaki konumuna göre değerlendirerek dahil olduğu risk sınıfını saptayabilirsiniz. Birinci derece riskli bölgeler arasında bulunan şehirleri şu şekilde sıralamak mümkündür:

 

• İzmir
• Balıkesir
• Manisa
• Muğla
• Denizli
• Aydın
• Uşak
• Isparta
• Bursa
• Sakarya
• Bilecik
• Yalova
• Düzce
• Kocaeli
• Bolu
• Kırşehir
• Karabük
• Hatay
• Bartın
• Çankırı
• Tokat
• Çanakkale
• Amasya
• Erzincan
• Bingöl
• Tunceli
• Muş
• Hakkâri
• Kırıkkale
• Siirt
• Osmaniye

İkinci Derece Riskli Bölgeler

İkinci derece riskli bölgeler doğrudan fay hattında olmayıp faya yakın konumlanan bölgeler olarak görülür. Birinci derece riskli bölgelerde sayılan bazı şehirlerin sınırları ikinci derece riskli bölgenin kapsadığı alana kadar uzayabilir. Çankırı bu şehirlere örnek olarak verilebilir. İkinci derece riskli sınıfını orta düzeyde riskli olarak düşünebilirsiniz. Daha net bir bilgi edinmek için deprem haritasında bulunduğunuz il yerine ilçenin konumunu inceleyebilirsiniz. En güncel haliyle yayınlanmış olan Türkiye Deprem Haritasına göre İkinci derece riskli bölgeler sınıfında yer alan şehirler şunlardır:

 

• Tekirdağ
• İstanbul
• Bitlis
• Kahramanmaraş
• Adıyaman
• Şırnak
• Van
• Tekirdağ
• Zonguldak
• Afyon
• Antalya
• Samsun
• Kars
• Ardahan
• Erzurum
• Batman
• Elâzığ
• Iğdır
• Adana
• Diyarbakır
• Malatya
• Uşak
• Kütahya
• Çankırı
• Ağrı
• Eskişehir
• Çorum
• Uşak

Üçüncü Derece Riskli Bölgeler

Üçüncü derece riskli bölgeler birinci ve ikinci derecede sıralanan bölgelere göre daha düşük riskli olarak değerlendirilir. Üçüncü derece riskli bölgelerin ardından ise son olarak en az riskli bölgeler sınıfı bulunur. İkinci derece riskli bölgeler ile kıyaslandığında üçüncü derece riskli bölgeler fay hattından biraz daha uzak bir konumda yer alır. Ancak bu bölgelerde de deprem riskinin yüksek olduğu iller bulunabilir. Örneğin İstanbul, üçüncü derece riskli şehirler arasında sıralansa da uzmanlar büyük İstanbul depremi ile ilgili sık sık uyarıda bulunur. Bunun nedeni, çevredeki fay hatlarında oluşacak kırılmalarda İstanbul’da yüksek oranda hasar görülebileceğinin öngörülmesidir. Şehrin yapılaşma şekli, yapıların sağlamlığı, yoğunluk gibi etmenler, deprem sonrasında yaşanabilecek olumsuzlukları önemli ölçüde etkiler. Şehir yapısı ve mevcut yapıların dayanıklılığında düzenlemelere gidilerek, yakın bir fay hattında oluşacak depremin şehirde yaratacağı hasar en aza indirilebilir. Üçüncü derece riskli bölgelerde bulunan şehirler ise şunlardır:

 

• İstanbul
• Antalya
• Tekirdağ
• Edirne
• Sinop
• Eskişehir
• Kastamonu
• Samsun
• Ordu
• Giresun
• Artvin
• Mardin
• Kilis
• Adana
• Şanlıurfa
• Gaziantep’in bazı ilçeleri
• Kahramanmaraş
• Sivas
• Gümüşhane
• Bayburt
• Kayseri
• Yozgat
• Çorum
• Ankara
• Nevşehir
• Konya
• Mersin

En Az Riskli Bölgeler

Türkiye Deprem Haritası baz alındığında en düşük deprem riskine sahip olan bölgeler bu sınıfta yer alır. Üçüncü derece riskli bölgelerde bazı ilçeleri bulunan Nevşehir, Konya gibi şehirlerin diğer ilçeleri en az riskli bölgelere dahildir. Bu bölgelerin kendisine en yakın fay hattındaki gerilimden en az hasar ile kurtulabileceğinin öngörüldüğünü anlayabilirsiniz. Genel olarak deprem haritasına göre deprem riskinin en düşük seviyede olduğu illeri şu şekilde sıralamak mümkündür:

 

• Giresun
• Sinop
• Trabzon
• Artvin
• Rize
• Ankara
• Edirne
• Kırklareli
• Nevşehir
• Adana
• Niğde
• Konya
• Karaman
• Aksaray

Türkiye’deki Fay Hatları

Türkiye Deprem Haritası oluşturulurken ülkemizden geçen aktif faylar baz alınır. Yer kabuğundaki levhaların hareketleri nedeniyle yüzyıllar içinde yer kabuğunda bazı enerji birikimleri meydana gelir. Bu enerjinin ortaya çıktığı, hareketli bölgeler "fay" olarak adlandırılır. Levhaların hareket etmesi sonucu birbiriyle sürtünmesi gibi durumlarda şiddetli kırılmalar ortaya çıkar. İlk ve yüksek şiddetli kırılmalar "deprem" olarak isimlendirilirken, bu şoku takip eden diğer sarsıntılar ise "artçı deprem" olarak adlandırılır. Artçı depremler, bu levhaların arasındaki ana fay hattında yaşanılan şokun ardından diğer zayıf noktalardaki kırılmalardan dolayı gerçekleşir. Türkiye, birden fazla aktif fay hattının bulunduğu, denizlerle çevrili bir ülkedir. Toplamda üç adet olan ana fay hattı, çevresindeki zayıf bölgeler nedeniyle öngörülenden daha geniş bir alanı etkileyebilir. Türkiye’de bulunan faylar "Doğu Anadolu Fay Hattı", "Kuzey Anadolu Fay Hattı" ve "Batı Anadolu Fay Hattı" olarak isimlendirilir. Bu fayların geçtiği noktalar ise her biri için ayrı ayrı ele alınır.

Doğu Anadolu Fay Hattı Nerelerden Geçiyor?

Merkez üssü Kahramanmaraş olan 7.7 ve 7.6 şiddetindeki depremlerin meydana geldiği hat Doğu Anadolu Fay Hattı’dır. Toplamda 11 şehirde yıkıcı bir etkiye sahip olan bu depremlerin gerçekleştiği fay hattı Anadolu ve Arap levhaları boyunca uzanır. Karlıova Üçlü Bitişme’sinde Kuzey Anadolu Fay Hattı ile buluşur. Bu buluşmanın gerçekleştiği il Erzincan’dır, Doğu Anadolu Fay Hattı’nın geçtiği diğer şehirler ise şunlardır:

 

• Hatay
• Gaziantep
• Osmaniye
• Kahramanmaraş
• Elâzığ
• Adıyaman
• Bingöl
• Muş
• Erzincan

Kuzey Anadolu Fay Hattı Nerelerden Geçiyor?

Kuzey Anadolu Fay Hattı, dünyadaki en hızlı ve en aktif faylar arasında yer alır. Hızlı hareketli olan bu hat aynı zamanda sağ- yanal atılımlıdır. Yüksek sismik harekete sahip olan bu hattın bir bölümü Arap Levhasında, bir bölümü ise Avrasya Levhasında bulunur. Arap Levhasında kalan kısmı hızlı bir sıkıştırma etkisine sahiptir. Avrasya Levhasında kalan kısmı ise neredeyse hareketsiz olarak nitelendirilir. Bu nedenle KAF, batıya doğru açılıma meyillidir. Van Gölü ile Saroz Körfezi arasında, Anadolu’yu kesen bir hattır. Doğu- batı arasında doğrusal olarak uzanan bu fay ülkenin kuzeyinde konumlanır. Gelibolu’dan başlayan KAF, Van’a kadar farklı illerden geçerek uzanır. Bu fay hattının üzerinde bulunan şehirler şunlardır:

 

• Gelibolu
• Marmara Denizi’nin bir bölümü
• İzmit (Körfez)
• Adapazarı
• Düzce
• Bolu
• Erzincan
• Erzurum
• Van

Batı Anadolu Fay Hattı Nerelerden Geçiyor?

Batı Anadolu Fay Hattı, Türkiye’nin Ege Bölgesi’nde yer alan, kuzeyden güneye doğru paralel şekilde sıralanan birçok faydan oluşur. Bu faylar doğu- batı doğrultusunda ve Bakırçay, Küçük ve Büyük Menderes, Gediz ovaları boyunca uzanır. Toplamda dokuz adet olarak bilinen bu faylar şu şekilde sıralanır:

 

• Fethiye- Burdur Fayı
• Simav Grabeni
• Gökova Grabeni
• Gediz Grabeni
• Büyük Menderes Grabeni
• Küçükmenderes Fayı
• Eskişehir Fayı
• Yavansu Fayı
• Knidos (Cumalı, Yakköy) Fayı

 

Bu fay hatlarının bulunduğu deprem kuşağı bazı bölge ve şehirleri kapsar. Bu bölgeler arasında Ayvalık, Dikili, İzmir, Denizli, Isparta, Aydın ve Akşehir bulunur.  Türkiye’de bulunan fay hatlarından Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu Fay Hatları yanal atılımlarla faaliyet gösterir. Uzmanlar tarafından yapılan açıklamalar doğrultusunda halk arasında en tehlikeli olarak bilinen fay hattı Kuzey Anadolu olmasına rağmen aslında en aktif faylar Batı Anadolu Hattı’nda yer alan faylardır. Bu fayların hareketleri ile Ege Bölgesi genişler.

Doğu Anadolu Fay Hattı’nda gerçekleşen kırılma sonucunda ortaya çıkan 7.7 ve 7.6 şiddetindeki iki büyük depremin ardından Türkiye’de en çok araştırılan konulardan biri deprem haritası ve aktif faylardır. Kendi evinin depreme dayanıklı olup olmadığını öğrenmek amacıyla birçok vatandaş riskli deprem bölgeleri hakkında araştırma yapar. Bu bağlamda MTA ve AFAD tarafından hazırlanan haritalar, fay hatlarına ilişkin birer rehber özelliğine sahiptir. Haritalar sayesinde siz de bulunduğunuz konumun fay hattına yakın olup olmadığını ve kaçıncı derece riskli bölgeler arasında yer aldığını kolayca görebilirsiniz.

Kaynak:

https://www.afad.gov.tr   (1)

 

Benzer İçerikler