Öğrencilik hayatının dönüm noktası olan üniversite sınavı, hazırlık dönemiyle olduğu kadar tercih dönemiyle de öğrencilere bazen stresli bazen de heyecanlı bir süreç yaşatıyor. Her yıl üniversite sınavı bittikten, puanlar ve yüzdelik dilimler belirlendikten sonra binlerce öğrencinin aklında cevaplanmayı bekleyen pek çok soru beliriyor. “Tercih yapıp yerleşemezsem puanım düşer mi?” soruda bu sorular arasında yer alıyor.
Bu yazımızda bu soruyu tüm yönleriyle ele aldık. Gelecek yıllardaki sosyal, kültürel ve entelektüel birikimini belirleyecek akademik hayatınla ilgili bu önemli tercihi yapmadan önce yazının tamamını okumayı ihmal etme.
İçindekiler
Üniversite Tercihi Neye Göre Yapılmalı?
Tercihlerini belirleyen en önemli kriter sıralamadır. Kendi alanında kaçıncı olduğun, o sene yapılan net sayısına göre belirlenir. Başarı puanı da üniversite sınav sonucunu etkileyen faktörler arasındadır. OBP olarak kısaltılan ortaöğretim başarı puanı, lise mezuniyet notuna göre hesaplanır ve sınav sonucuna eklenir. Bu puanın hesaplanmasındaki en önemli amaç sınava giren adayların okul başarılarının da etkili olmasını sağlamaktır. Ortaöğretim başarı puanı belli dönemlerde güncellenen tekniklerle hesaplanır. Bu hesaplamada kullanılan katsayılar istatistiki değerlerdir.
Ortaöğretim Başarı Puanı Nasıl Hesaplanır?
eğitimi boyunca aldığı karne notlarıyla elde ettiği başarıya bağlıdır. Bu değer öğrencinin her sınıf için yıl sonu tüm notlarının aritmetik ortalamasıyla hesaplanır. Not bilgileri Millî Eğitim Bakanlığı e-okul sistemine kaydedilir. Her öğrenci için diploma notu bilgisi ÖSYM tarafından e-okul sisteminden alınır. Bu veriler ÖSYM Aday İşlemleri Sistemi'ne aktarılır. Aktarılma işi tamamlandıktan sonra ÖSYM tarafından duyurulan tarihlerde diploma notu bilgilerini sistem üzerinden takip edebilirsin. Ayrıca diploma notunu kendi okulundan da öğrenebilirsin.
Diploma notu yanlış aktarılmış olan öğrenciler değişiklik talebinde bulunma hakkına sahiptir. Aday, diploma notu değişikliği talebini ÖSYM tarafından belirlenmiş son tarih ve saate kadar yapmak zorundadır. Diploma notu değişikliği e-okul üzerinden gerçekleştirilir. Bu nedenle adayın değişiklik talebini kendi okuluna yapması gerekir. Türkiye içindeki tüm okullar için son tarih sabittir. KKTC'deki okullarda okuyan adaylar da ÖSYM'nin internet sayfasındaki duyuruları takip ederek kendi talep tarihlerini öğrenebilirler. Adayların kullanıcı adı / numarası ve şifre ile ÖSYM'nin internet sayfasına girerek kendi bilgilerinin doğruluğunu onaylaması gerekir.
Ortaöğretim başarı puanı, diploma notunun 5 ile çarpılmasıyla belirlenir. En yüksek OBP 500'dür. Diploma notu bildirilmeyen veya 50'den düşük olan adayların puanı 50 olarak değerlendirilir. Böylelikle en düşük ortaöğretim başarı puanı da 250 olarak hesaplanmış olur. YGS ve LYS puanına eklenmesi için OBP'nin 0,12 katsayısıyla çarpılması gerekir. Katsayıyla çarpıldıktan sonra elde edilen en yüksek ortaöğretim başarı puanı 60'tır. Meslek lisesi mezunu adayların OBP katsayısı daha farklıdır. Bu katsayı, ÖSYM kılavuzunda belirtilen yükseköğretim ön lisans / lisans programlarına göre OBP x 0,06 olarak belirlenmiştir.
Puanı Etkileyen Kriterler Nelerdir?
Ortaöğretim başarı puanı lise mezuniyetinde elde ettiğin diploma notu ile hesaplanır. Diploma notu sabit bir sayıdır. Dolayısıyla tekrar sınava girdiğin zaman bu sayıda değişme olmaz. Bunun yanı sıra bazı kriterler OBP hesaplamasındaki katsayıları farklılaştırabilir. “Mezuna kaldığımda puanım düşer mi?” sorusunun yanıtı değişkendir. Bu değişkenlik önceki yıl aldığın puanla yaptığın tercih sonucunda herhangi bir üniversiteye girmeye hak kazanmış olup olmamana bağlıdır.
Öğrencilerin bu dönemde merak ettikleri başka bir konu da tercih yapıp yerleşemeyince puanlarının düşüp düşmeyeceğidir. Tercih ettiğin bölüme yerleşemediğin taktirde okul puanında düşme olmaz. Üniversite sınavında istediğin puanı almadığın için hiçbir tercih yapmadığın zaman da puan katsayılarında bir azalma gerçekleşmez. “Tercih yapınca okul puanı gider mi?” sorusunun yanıtı da bu tercihlerden birine yerleşmiş olmana göre değişir. Eğer puanın ve başarı sıralaman tercih listendeki okullardan en az birine uyuyorsa bu o bölüme yerleşme ihtimalinin yüksek olduğu anlamına gelir. Tercih sonucu yerleştiğin bölüme kayıt yaptırmaz ve tekrar sınava girersen bu sınav sonucun hesaplanırken ortaöğretim başarı puanın düşer. Başarı puanı tamamen ortadan kalkmaz, sadece daha düşük katsayılarla çarpılır. Buna kırık OBP denir.
Açık veya örgün öğretimde herhangi bir bölüm için yeterli puanı aldıysan tercih aşamasında okulların katsayılarına bakarak karar verebilirsin. Bu katsayılar, tercihlerden sonra tekrar değişir. Okulların puan değişiklikleri, yoğun başvuru talebi gibi istatistikî bilgilerle belirlenir. Güncel bilgilere göre tercihlerin arasından hangisine yerleşebileceğine dair daha net sonuca varabilirsin. Tercih yapıp yerleştiğin okula kayıt yaptırmasan bile tercihlerinde var olduğu için tekrar sınava girdiğinde ortaöğretim başarı puanın düşük katsayıdan hesaplanır. Bunlara ek olarak, tercih ettiğin üniversite ve bölümde yetenek sınavı gibi özel bir başka uygulama varsa giriş puanlarını etkileyen başka sonuçlar ortaya çıkar. Buna göre yetenek sınavını başarıyla geçtiğin okula kayıt yaptırmadığın taktirde de puan kaybı gerçekleşir.
Tercih yapıp yerleştiğin okulun programı, eğitim yılı sayısı gibi durumlar puan kesintisini etkilemez. Eğer bir ön lisans programını tercih edip girmeye hak kazandıysan ve gitmediysen de aynı puan kesintisini yaşarsın. “Açıköğretimden tercih yapınca puan kırılır mı?” sorusunun yanıtı da “evet” olacaktır. Buna karşın “Üniversite tercihi yapıp yerleşemeyince puan düşer mi?” sorusunun yanıtı ise “hayır”dır. Puan düşüşü bir kez gerçekleşir. 2. kez mezuna kalırsan ve yeniden sınava girersen OBP katsayıları tekrar düşmez.
Sınava girip başarı kazanan ancak ortaöğretim kurumundan mezun olamayan, bütünleme veya tek ders sınavına girmesi gereken adayların OBP hesaplaması daha farklı yapılır. Buna göre, ortaöğretim kurumundan mezun olamayan öğrenciler yükseköğretim kurumlarına geçici kayıt yaptırır. Öğrencinin ÖSYM tarafından belirlenen tarihe kadar mezun olduklarına ilişkin belgelerini yükseköğretim kurumuna ibraz etmeleri gereklidir. Bu ibraz sonucunda mezuniyeti kesinleşmiş olur. Kesinleşmiş mezuniyet sayesinde adayın yüksek öğretim kurumuna yapmış olduğu geçici kayıt asıl hâle dönüşür. Belirlenen tarihlerde mezuniyetini belgeleyemeyen öğrencilerin üniversiteye yaptırmış oldukları geçici kayıt silinir.
“Aday geçici kaydını yaptırmış ve bu arada mezuniyetini belgeleyememişse bu durum OBP'sini nasıl etkiler?” sorusunun yanıtı geçici kayıt durumuyla doğrudan ilgilidir. Mezuniyetini belgeleyememiş ve geçici kaydı silinmiş öğrencinin ortaöğretim başarı puanında herhangi bir değişiklik olmaz. Ancak mezuniyetini belgeleyen ve kaydını asıl hâle dönüştüren öğrencinin okula gitmemesi durumunda, bir sonraki sene gireceği üniversite sınavında OBP katsayıları yarıya düşürülür.
Görüldüğü gibi OBP'nin düşmesinin esas nedeni okumaya hak kazandığın bir üniversiteye gitmekten vazgeçmiş olmaktır.
Dikey Geçiş Sınavı Puan Hesaplaması
DGS olarak kısaltılan Dikey Geçiş Sınavı, iki yıllık üniversite programında okumakta olan öğrencinin lisans eğitimi alması için girdiği bir testtir. Akademik eğitimini 4 yıllık program ile sürdürmek isteyen ön lisans öğrencilerinin tamamı bu sınava girme hakkına sahiptir. Ayrıca bir ön lisans programından mezun olmuş kişiler de DGS'ye girebilir. DGS iyi üniversitelerin 4 yıllık bölümlerinde okumak isteyen ancak YKS'de bu bölümleri kazanamayan öğrenciler için bir avantajdır. Özellikle pratik dersleri yoğun şekilde almış meslek liselerinden mezun olan öğrencilerin tamamen teorik bilgiden oluşan üniversite sınavında başarılı olma ihtimali daha düşüktür. İki yıllık bir ön lisans programına katılarak eğitim alan öğrenciler iki temel test ile sınava girerek başarı kazandıkları takdirde YÖK'ün belirlediği fakültelere geçiş yapabilirler.
Dikey geçiş sınavında da tıpkı YKS'deki gibi başarı puanı hesaplaması vardır. Burada hesaplanan puan, iki yıllık okuldaki başarı puanıdır. Bu nedenle bu puana ÖBP olarak kısaltılan “Ön Lisans Başarı Puanı” denir. Ön lisansta okumakta olan öğrenciler, henüz mezun olmadıkları için puanları hesaplanırken not ortalamaları dikkate alınır. Ön lisans not ortalamasından ÖBP hesabı yapılırken en düşük 50 olarak kabul edilir. Bu hesaplamanın ilk aşamasında not ortalaması 100'lük sisteme dönüştürülür. Bu değer de 0,8 ile çarpılır. Son işlemde ortaya çıkan rakam, dikey geçiş sınavında elde edilen puana eklenir. Adayın yerleşeceği net puan böylelikle ortaya çıkmış olur.
“DGS'de tercih yapınca puan düşüyor mu?” sorusunun yanıtı adayın tercihine yerleşip yerleşmemesine bağlı olarak değişir. Lisans programından eğitimine devam etmek isteyen ve bunun için sınava giren adaylar gelen puana göre tercihlerde bulunur. Bu tercihlerden herhangi birine yerleşmesi ve gitmemesi durumunda bir sonraki sene başarı puanı hesaplanırken daha düşük katsayılar kullanılır. Buna karşın tercihlerinden hiçbirine giremezse başarı puanında bir değişiklik olmaz. Puan kesintisinin süresi bir yıldır. Aday sınava girdiği yıl puanı kesilmişse bir sonraki sene tekrar düşüş yaşamaz.
Özel Yetenek Sınavı ve OBP Hesaplanması
Özel yetenek sınavıyla girilen üniversite eğitim programlarına giriş için üniversiteye giriş sınavı sonucu ve okul puanının yanı sıra bir üçüncü kritere de ihtiyaç vardır. Bu kriter, yükseköğretim kurumunca yapılan özel yetenek sınavıdır. Sınav ve değerlendirme işlemi üniversite bünyesinde gerçekleştirilir ve yürütülür.
Özel yetenek gerektiren bölümlere giriş için TYT sınav puanının hesaplanmış olması önemlidir. Bu kurumlara girişte taban puanlar da üniversite tarafından belirlenir ve adaylara duyurulur. Bu duyurudan alınan puana göre okulun yetenek sınavına girmeye hak kazanıp kazanılmadığı görülebilir. Eğitim kurumuna yerleştirilmeye hak kazanan adayların esas puanı hesaplanırken özel yetenek sınavı ve TYT sonucu ile ortaöğretim başarı puanı çeşitli katsayılarla çarpılır.
Aday, ortaöğretimi sırasında özel yetenek sınavıyla girilen kurumun alanında eğitim aldıysa OBP'si 0,06 katsayısı ile çarpılır ve tüm puana eklenir. Eğer farklı bir alanda eğitim almış ise özel yetenek gerektiren sınavlarla eğitim verilen kuruma girerken ortaöğretim başarı puanı bu katsayıyla çarpılmaz. Üstün yetenekli adayların okula girişleri ile ilgili tüm diğer konular, üniversite rektörlükleri tarafından belirlenir.
Tercihlerde Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Üniversite sınavına giren ve istediği puanı alan öğrencilerin oldukça fazla bölüm tercih etme hakkı vardır. Bu tercih listesini sonuna kadar doldurarak giriş hakkını tamamen kullanabilirsin. Yaptığın tercihlerde gideceğin üniversiteleri yazman önemlidir. Gitmeyeceğin veya hiçbir koşulda okumak istemeyeceğin üniversite ve bölümlere tercihlerinde yer vermemelisin. İhtimale veya anlık kararlara göre yaptığın tercihlere yerleşir de gitmekten vazgeçersen OBP düşüşü sorunu yaşarsın. Tercihlerini yaparken dikkat etmen gereken bazı ipuçlarını şu şekilde sıralayabiliriz:
- Tercihlerini yaparken ilk 5 satıra çok yüksek puanlı üniversiteleri yazabilirsin. Kalan 10 satırlık kısımda ise puanına yakın ve gerçekten yerleşebileceğin okul ve bölümleri listeleyebilirsin.
- 15 satırlık ana tercih listesinden sonraki kısmı ise kendini garantiye almak için doldurabilirsin. Bu noktada, yazdığın üniversite ve bölümde okumak fikrine odaklanman önemlidir.
- Sınav kötü geçtiyse veya puanın düşükse bile tercih fırsatını kullanmayı seçebilirsin. Tercih listesindeki son bölümü de bu kriteri ön planda düşünerek doldurabilirsin.
- Sıralamana göre daha yüksekte kalan üniversiteleri tercihlerin arasına yazabilirsin. Öğrenci talebine göre üniversitenin kabul puanı düşerse istediğin okula kayıt yaptırma fırsatı yakalayabilirsin.
- Sıralamanızın daha altında olan fakat sana uygun olduğunu düşündüğün üniversiteleri de yazabilirsin. Bu noktada üniversitenin evine yakın oluşu, sağladığı olanaklar gibi diğer kriterleri göz önünde bulundurabilirsin.
- Puanı yüksek ama ilgi alanına girmeyen üniversiteleri listenin başına yazdığın taktirde o okulu kazanma ihtimalin artacağından istemediğin bir eğitim almak zorunda kalabilirsin. Buna dikkat etmen önem taşır.
- İstediğin bölümü farklı üniversitelerde seçerek listeyi tamamlayabilirsin.
- Okumak istediğin bölüme iç yatay geçiş yaparak da girebilirsin. Bunun için üniversitenin aynı fakülteye ait başka bir bölümüne giriş yapıp not ortalamanı yüksek tutarak geçiş talebinde bulunabilirsin.
Unutma, tercih ettiğin okul geleceğini belirleyen önemli kilometre taşlarından biridir. Bu nedenle, tercih dönemini hem mantığını kullanarak hem de kalbinin sesini dinleyerek değerlendirmen oldukça önemlidir. Bu kritik süreci doğru yönetmek için gerekirse profesyonel destek de alabilirsin.
Kaynak:
Benzer İçerikler
