İsmet İnönü'nün Hayatı: Atatürk'ün Arkadaşının Hikayesi

İçindekiler

İsmet İnönü Kimdir?

İsmet İnönü, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucularından biri ve Atatürk'ün en yakın çalışma arkadaşlarından olan bir devlet adamıdır. 24 Eylül 1884 tarihinde İzmir'de doğan İnönü, askerî ve siyasî kariyerinde önemli başarılara imza atmıştır. I. Dünya Savaşı'nda ve Kurtuluş Savaşı'nda önemli görevler üstlenmiş, özellikle Birinci ve İkinci İnönü Muharebelerinde kazandığı zaferlerle tanınmıştır.

İsmet İnönü'nün Hayatı

İsmet İnönü’nün hayatı, 24 Eylül 1884 tarihinde İzmir'de başladı. Babası Hacı Reşit Bey, Malatyalı bir aileden gelirken, annesi Cevriye Hanım, bugünkü Bulgaristan sınırları içinde yer alan Deliorman'dan gelmektedir. İsmet İnönü, ilk ve orta öğrenimini Sivas'ta tamamladıktan sonra 1897 yılında Mühendishane Askeri Lisesi'ne girdi. Buradan mezun olduktan sonra 1901 yılında Topçu subayı yetiştiren Mühendishane-i Berri-i Hümayun okuluna kaydoldu ve 1903 yılında Topçu Teğmeni olarak mezun oldu. 1906'da Harp Akademisi'nden birincilikle mezun oldu ve Edirne'deki 2. Ordu'da kurmay yüzbaşı rütbesiyle görev aldı.

İnönü, 1909 yılında başlayan 31 Mart Ayaklanmasının bastırılmasında görev aldı ve 1911-1912 yıllarında Yemen İsyanının bastırılmasında önemli rol oynadı. I. Dünya Savaşı'nda Kafkas Cephesi'nde ve Suriye Cephesi'nde savaşarak deneyim kazandı. 1916 yılında Mevhibe Hanım ile evlendi ve bu evlilikten dört çocuğu oldu.

Kurtuluş Savaşı sırasında Ankara'ya giderek Mustafa Kemal Atatürk'ün yanında mücadeleye katıldı. TBMM'de Edirne milletvekili olarak görev aldı ve Batı Cephesi Komutanlığı'na getirildi. Birinci ve İkinci İnönü Muharebelerini kazanarak büyük başarı elde etti. Bu zaferler sonrası tuğgeneral rütbesine yükseldi. Savaşın sona ermesinin ardından Mudanya Mütarekesi'nde Türk delegasyonuna başkanlık etti ve Lozan Barış Konferansı'nda Türkiye'yi temsil etti. 24 Temmuz 1923 tarihinde Lozan Antlaşması'nı imzalayarak Türkiye'nin uluslararası alanda tanınmasını sağladı.

Cumhuriyet'in ilanından sonra Ekim 1923- Kasım 1924 ve Mart 1925- Kasım 1937 tarihleri arasında Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Başbakanı olarak görev yaptı. Cumhuriyet Halk Partisi'nde (CHP) de etkin bir rol oynayarak partinin başkan vekilliğini üstlendi. 10 Kasım 1938'de Atatürk'ün vefatının ardından Türkiye Cumhuriyeti'nin ikinci Cumhurbaşkanı seçildi ve bu görevini Mayıs 1950'ye kadar sürdürdü.

Cumhurbaşkanlığı döneminde "Milli Şef" unvanını alan İnönü, Türkiye'yi II. Dünya Savaşı'nın dışında tutarak büyük bir yıkımdan korumayı başardı. 1946 yılında çok partili hayata geçiş sürecini başlatarak Türkiye'de demokrasinin temellerini attı.

1950 seçimlerini kaybeden İnönü, muhalefet lideri olarak siyasi hayatına devam etti. Kasım 1961 - Şubat 1965 tarihleri arasında tekrar Başbakanlık görevini üstlendi. 1972 yılında CHP Genel Başkanlığı ve milletvekilliğinden istifa ederek aktif siyasetten çekildi. Ancak Cumhuriyet Senatosu'nda tabii üye olarak görevine devam etti. 25 Aralık 1973 tarihinde vefat eden İsmet İnönü, Anıtkabir'de düzenlenen devlet töreni ile toprağa verildi.

İsmet İnönü Hangi Cephelerde Savaşmıştır?

İsmet İnönü, askerî kariyeri boyunca birçok cephede savaşmıştır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

Kafkas Cephesi

İnönü, I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu'nun Kafkas Cephesi'nde de görev almıştır. Bu cephede Osmanlı Ordusu, Rus İmparatorluğu'na karşı savaş vermiştir. İnönü, bu cephede 2. Ordu’da görev almış ve kritik askeri operasyonlarda bulunmuştur. Kafkas Cephesi'nde Osmanlı Ordusu zorlu doğa koşulları ve düşman kuvvetleriyle mücadele ederken, İnönü’nün stratejik kararları ve liderlik yetenekleri ön plana çıkmıştır.

Filistin Cephesi

İsmet İnönü, Suriye-Filistin Cephesi’nde de savaşmıştır. Bu cephede Osmanlı Ordusu, İngiliz ve Arap isyan güçlerine karşı mücadele etmiştir. İnönü, burada da önemli görevler üstlenmiş ve Osmanlı Ordusu'nun güneydeki bu kritik cephedeki direnişine katkı sağlamıştır. Ancak savaşın ilerleyen dönemlerinde Osmanlı, bu cephede zorlanmış ve ciddi kayıplar vermiştir.

Batı Cephesi (Kurtuluş Savaşı)

İsmet İnönü'nün en bilinen cephe deneyimi, Kurtuluş Savaşı sırasında Batı Cephesi'nde olmuştur. İnönü, Kurtuluş Savaşı'nın başlamasıyla birlikte Batı Cephesi Komutanlığı'na getirilmiştir. Bu cephede Yunan işgaline karşı verilen mücadeleye liderlik etmiştir.

I.İnönü Muharebesi

Bu muharebe, Türk ordusunun Yunan kuvvetlerine karşı kazandığı ilk önemli zaferdir. İnönü, bu savaşta üstün liderlik becerileriyle dikkat çekmiş ve Yunan ilerlemesini durdurarak Türk ordusuna moral kazandırmıştır.

II.İnönü Muharebesi

Birinci İnönü Muharebesi'nin hemen ardından Yunan kuvvetleri, Türk ordusuna karşı yeniden saldırıya geçmiştir. İsmet İnönü, bu saldırıyı da başarıyla püskürtmüş ve ikinci kez Yunan ordusunu durdurmayı başarmıştır. Bu zafer, Türk halkı ve ordusu için önemli bir motivasyon kaynağı olmuştur.

İsmet İnönü’nün Kurtuluş Savaşındaki Rolü

İsmet İnönü, Kurtuluş Savaşı sırasında Batı Cephesi Komutanı olarak kritik bir rol üstlenmiştir. En önemli başarıları arasında Birinci ve İkinci İnönü Muharebelerini kazanarak Yunan ordusunun ilerleyişini durdurması yer alır. Bu zaferler, Türk ordusunun moralini yükseltmiş ve Ankara Hükümeti'nin uluslararası alanda tanınmasına katkı sağlamıştır. İnönü, ayrıca Sakarya Meydan Muharebesi ve Büyük Taarruzda da önemli görevler alarak Türkiye'nin bağımsızlık mücadelesinde stratejik liderlik yapmıştır.

İsmet İnönü'nün Katıldığı Savaşlar ve Rütbeleri

İsmet İnönü’nün katıldığı savaşlar ve bu süreçte aldığı rütbeler, onun askeri kariyerini ve Türk tarihindeki yerini belirleyen önemli unsurlardır. İşte İsmet İnönü’nün katıldığı başlıca savaşlar ve rütbeleri:

1. Yemen İsyanı (1911-1912)

Rütbe: Yüzbaşı
Görevi: Yemen'deki isyanları bastırmak için Osmanlı ordusunda görev aldı.

2. Balkan Savaşları (1912-1913)

Rütbe: Binbaşı
Görevi: Balkan Savaşları sırasında Osmanlı ordusunda çeşitli görevler üstlendi.

3. I. Dünya Savaşı (1914-1918)

Kafkas Cephesi:

Rütbe: Yarbay / Albay
Görevi: Kafkas Cephesi'nde 2. Ordu'da görev aldı ve burada Ruslara karşı mücadele etti.

Suriye-Filistin Cephesi:

Rütbe: Albay
Görevi: Suriye ve Filistin Cephesi'nde İngiliz ve Arap kuvvetlerine karşı savaştı.

4. Kurtuluş Savaşı (1919-1922)

Rütbe: Albay, ardından Tuğgeneral

Görevleri:

Birinci ve İkinci İnönü Muharebeleri (1921): İnönü, Batı Cephesi Komutanı olarak Birinci ve İkinci İnönü Muharebelerini yönetmiş ve bu zaferlerden sonra tuğgeneral rütbesine terfi etmiştir.
Sakarya Meydan Muharebesi (1921): Sakarya Savaşı'nda önemli rol üstlendi.
Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi (1922): Savaşın son aşamalarında Türk ordusunun zaferini sağlayan harekâtlarda görev aldı.

5. Mudanya Ateşkes Antlaşması (1922)

Rütbe: Tuğgeneral
Görevi: Türk delegasyonunun başkanı olarak Mudanya Mütarekesi'nde Türk tarafını temsil etti.

Sık Sorulan Sorular

İsmet İnönü Kaç Yıl Başbakanlık Yaptı?

İsmet İnönü, Türkiye Cumhuriyeti'nde toplamda yaklaşık 16 yıl başbakanlık yapmıştır.

İsmet İnönü Ne Zaman Cumhurbaşkanı Oldu?

İsmet İnönü, 11 Kasım 1938 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti'nin ikinci Cumhurbaşkanı olarak seçilmiştir. Bu görevi, 22 Mayıs 1950 tarihine kadar sürdürmüştür.