Geçmişten Günümüze Türkiye Cumhurbaşkanları

Geçmişten Günümüze Türkiye Cumhurbaşkanları

  • 24.10.2024

Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan bu yana geçen süreçte, ülke tarihine damga vuran birçok önemli lider görev yapmıştır. Türkiye cumhurbaşkanları; ülkenin siyasi, sosyal ve ekonomik yapısının şekillenmesinde önemli roller üstlenmiş, uluslararası arenada Türkiye'nin konumunu güçlendirmeye yönelik politikalar geliştirmişlerdir. Cumhurbaşkanlığı makamı, Türk siyasetinde halkın iradesini temsil eden en üst düzeydeki liderlik pozisyonudur. Her bir cumhurbaşkanı, Türkiye'nin farklı dönemlerinde zorluklar ve fırsatlarla dolu süreçlerde görev alarak, ülkenin yönünü belirlemiştir. Bu süreç, Türkiye'nin bağımsızlık mücadelesinden modernleşme ve demokratikleşme adımlarına, ekonomik kalkınmadan uluslararası arenada etkin bir aktör haline gelmesine kadar geniş bir yelpazede önemli olayları kapsamaktadır.

 

Bu yazımızda Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan bugüne kadar görev yapmış olan on iki cumhurbaşkanının hayatlarına, dönemlerine ve ülke tarihine olan katkılarına değineceğiz.

Mustafa Kemal Atatürk (1923-1938)

Mustafa Kemal Atatürk (1923-1938)

Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanı olan Mustafa Kemal Atatürk, Türkiye'nin bağımsızlık mücadelesini yöneten ve modern Türkiye'nin temellerini atan liderdir. Atatürk, 1923 yılında Türkiye Cumhuriyeti'ni kurduktan sonra cumhurbaşkanı seçilmiş ve ölümüne kadar bu görevi yürütmüştür. Atatürk; laiklik, kadın hakları, eğitim reformları ve sanayileşme gibi birçok alanda önemli devrimler gerçekleştirmiştir. Onun liderliğinde Osmanlı Devleti’nin monarşi ve teokrasiye dayalı yapısından, modern, laik ve demokratik bir cumhuriyete geçiş sağlanmıştır.

İsmet İnönü (1938-1950)

İsmet İnönü (1938-1950)

İsmet İnönü, Atatürk'ün ölümünden sonra Türkiye'nin ikinci cumhurbaşkanı olmuştur. İnönü, Kurtuluş Savaşı sırasında Atatürk’ün en yakın silah arkadaşlarından biri olarak öne çıkmış ve Lozan Antlaşması’nda Türkiye’nin haklarını savunan liderlerden biri olmuştur. İnönü, II. Dünya Savaşı sırasında Türkiye'yi savaşa sokmamak için büyük bir diplomasi yürütmüş ve bu süreçte "Milli Şef" unvanıyla anılmıştır. 1950'de yapılan çok partili seçimlerde görevini Demokrat Parti lideri Celal Bayar’a devretmiştir.

Celal Bayar (1950-1960)

Celal Bayar (1950-1960)

Celal Bayar, Türkiye Cumhurbaşkanlarından üçüncü cumhurbaşkanı olarak 1950-1960 yılları arasında görev yapmıştır. Türkiye'de çok partili hayata geçişin mimarlarından olan Bayar, Demokrat Parti'nin kurucularından biridir. Cumhurbaşkanlığı döneminde Türkiye, ekonomik büyüme ve demokratikleşme süreçlerinden geçmiştir. Ancak 1960 yılında gerçekleşen askeri darbe sonrasında görevinden alınmış ve yargılanarak hapis cezasına çarptırılmıştır.

Cemal Gürsel (1961-1966)

Cemal Gürsel (1961-1966)

Cemal Gürsel, 1960 darbesi sonrasında Türkiye Cumhuriyeti'nin dördüncü cumhurbaşkanı olarak göreve gelmiştir. Darbe sonrasında geçiş hükümetinin başına geçen Gürsel, 1961 Anayasası’nın hazırlanmasına katkıda bulunmuş ve Türkiye’yi yeniden demokratik seçimlere götürmüştür. Cumhurbaşkanlığı süresince demokratik kurumların yeniden inşasına önem veren Gürsel, 1966 yılında sağlık sorunları nedeniyle görevden ayrılmak zorunda kalmıştır.

Cevdet Sunay (1966-1973)

Cevdet Sunay (1966-1973)

Cevdet Sunay, beşinci cumhurbaşkanı olarak 1966-1973 yılları arasında görev yapmıştır. Öncesinde Genelkurmay Başkanlığı ve Kara Kuvvetleri Komutanlığı görevlerinde bulunan Sunay, asker kökenli bir cumhurbaşkanı olarak tanınmaktadır. Türkiye’de 1971 yılında gerçekleşen askeri müdahale sürecinde cumhurbaşkanlığı yapmış ve bu dönemde siyasi istikrarın korunması için önemli bir rol üstlenmiştir.

Fahri Korutürk (1973-1980)

Fahri Korutürk (1973-1980)

Fahri Korutürk, Türkiye cumhurbaşkanlarından altıncı olarak 1973-1980 yılları arasında görev yapmıştır. Eski bir deniz subayı olan Korutürk, aynı zamanda Türkiye’nin birçok önemli ülkesinde büyükelçilik görevlerinde bulunmuştur. Cumhurbaşkanlığı süresince Türkiye'nin dış politikasına ve askeri güçlerine verdiği destekle dikkat çekmiştir. Ancak Türkiye’nin siyasi ve ekonomik krizlerle boğuştuğu bu dönemde sık sık hükümet krizleri yaşanmıştır.

Kenan Evren (1982-1989)

Kenan Evren (1982-1989)

Kenan Evren, 12 Eylül 1980 askeri darbesini yöneten ve 1982 yılında Türkiye’nin yedinci cumhurbaşkanı olarak göreve başlayan asker kökenli bir liderdir. 1980 darbesi sonrasında siyasi partiler kapatılmış, yeni bir anayasa hazırlanmış ve ülkenin yönetimi askeri bir hükümete devredilmiştir. Kenan Evren, bu süreçte Türkiye’nin yeniden demokratikleşmesi için adımlar atmış, ancak aynı zamanda darbe döneminin sorumluluğu nedeniyle eleştirilmiştir.

Turgut Özal (1989-1993)

Turgut Özal (1989-1993)

Turgut Özal, Türkiye'nin sekizinci cumhurbaşkanı olarak 1989-1993 yılları arasında görev yapmıştır. Özal, başbakanlık döneminde Türkiye’nin ekonomik yapısında önemli değişiklikler yapmış, serbest piyasa ekonomisine geçiş sürecini başlatmıştır. Cumhurbaşkanlığı döneminde ise Türkiye’nin dünya ile entegrasyonunu sağlama yönünde politikalar izlemeye devam etmiştir. Özal, cumhurbaşkanlığı görevini sürdürürken 1993 yılında ani bir şekilde vefat etmiştir.

Süleyman Demirel (1993-2000)

Süleyman Demirel (1993-2000)

Süleyman Demirel, dokuzuncu cumhurbaşkanı olarak 1993-2000 yılları arasında görev yapmıştır. Daha önce başbakanlık yapmış olan Demirel, Türkiye siyasetinde uzun yıllar etkili olmuş bir figürdür. Cumhurbaşkanlığı süresince Türkiye hem ekonomik hem de siyasi anlamda birçok zorlukla karşılaşmıştır. Ancak Demirel, bu süreçte uzlaşmacı bir tavır sergileyerek krizlerin çözümünde önemli rol oynamıştır.

Ahmet Necdet Sezer (2000-2007)

Ahmet Necdet Sezer (2000-2007)

Ahmet Necdet Sezer, 2000 yılında Türkiye'nin onuncu cumhurbaşkanı olarak seçilmiştir. Anayasa Mahkemesi Başkanlığı görevinden cumhurbaşkanlığına geçiş yapan Sezer, hukukun üstünlüğünü ve laiklik ilkesini savunan bir lider olarak öne çıkmıştır. Cumhurbaşkanlığı döneminde siyasi krizlerle karşılaşmış olsa da anayasa ve yasalara sıkı bağlılığı ile tanınan bir cumhurbaşkanı olmuştur.

Abdullah Gül (2007-2014)

Abdullah Gül (2007-2014)

Abdullah Gül, Türkiye Cumhurbaşkanlarından on birincisi olarak 2007-2014 yılları arasında görev yapmıştır. AK Parti hükümetinde dışişleri bakanlığı ve başbakan yardımcılığı gibi görevlerde bulunan Gül, cumhurbaşkanlığı süresince Türkiye’nin AB üyelik sürecine verdiği destekle dikkat çekmiştir. Ayrıca görev süresi boyunca Türkiye’nin demokratikleşme adımlarına katkı sağlamıştır.

Recep Tayyip Erdoğan (2014-günümüz)

Recep Tayyip Erdoğan (2014-günümüz)

Recep Tayyip Erdoğan, 2014 yılında Türkiye'nin doğrudan halk tarafından seçilen ilk cumhurbaşkanı olmuştur. Erdoğan, cumhurbaşkanlığı öncesinde uzun süre başbakanlık yapmış ve AK Parti'nin kurucu lideri olarak Türkiye siyasetinde güçlü bir etki yaratmıştır. Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığı döneminde Türkiye, başkanlık sistemine geçmiş ve bu süreçte siyasi, ekonomik ve sosyal alanlarda önemli reformlar gerçekleştirilmiştir.

 

Türkiye Cumhurbaşkanları, ülkenin tarihsel süreçlerinde önemli roller üstlenmiş, siyasi ve ekonomik yapısının şekillenmesinde etkili olmuştur. Cumhuriyetin ilk yıllarından günümüze kadar uzanan bu süreçte her cumhurbaşkanı, Türkiye’nin gelişimine farklı bir katkıda bulunmuş ve ülkenin geleceğine yön vermiştir.