Akran zorbalığı, çocukların birbirleriyle oyun oynamaya başladıkları okul öncesi dönemden itibaren görülmeye başlar. Okul öncesi, ilkokul dönemindeki çocuklarda ve ergenlerde akran zorbalığı, yaşları gereği değişen davranış ve iletişim modelleriyle daha farklı şekillerde görülür. Akran zorbalığı ile baş edebilmek ve çocuklarınızı bu tip davranışların olumsuz etkilerinden koruyabilmek için akran zorbalığının ne olduğunu ve neleri kapsadığını bilmeniz önemlidir.
Hem zorbalık uygulayan hem de zorbalığa maruz kalan çocukların akran zorbalığına bağlı olarak geliştirdikleri farklı davranış şekilleri vardır. Çocuklar üzerinde hem okul yaşantılarında hem de ileriki yaşlarda olumsuz etkiler yaratabilen akran zorbalığını önlemek ve söz konusu durum ile baş edebilmek için yol gösterici olabilecek ipuçlarını sizler için derledik.
İçindekiler
Akran Zorbalığı Nedir?
Öncelikle “Akran zorbalığı nedir?” sorusunu tanımlayalım. Akran zorbalığı en genel tanımıyla, aynı yaş grubundaki çocukların birbirlerine karşı fiziksel, sosyal veya sözlü olarak rencide edici davranışlarda bulunması olarak ifade edilir. Akran zorbalığı iki çocuk veya ergen arasında olabildiği gibi, bir grup tarafından tek bir çocuğa da uygulanabilir. Bir anlamda orantısız güç uygulanması anlamına gelen akran zorbalığı; alay etme, dedikodu yayma, sosyal ortamlardan dışlama veya fiziksel olarak zarar verme gibi davranışlarla kendini gösterir. Akran zorbalığı tek seferlik olabileceği gibi süreklilik de arz edebilir.
Akran Zorbalığı Etkileri
Akran zorbalığı etkileri, her çocuğun yaşına, karakteristik yapısına ve uygulanan davranışın türüne göre değişkenlik gösterir. Bazı çocuklar akran zorbalığına maruz kaldıklarında söz konusu durumu hemen öğretmen ya da ailelerine iletirken, bazı çocuklar utandıkları veya çekindikleri için anne ve babalarına söylememeyi tercih ederler.
Çocuğunuz fiziksel bir zorbalığa maruz kaldığında bunu daha kolay fark edebilirsiniz, ancak sözlü veya sosyal bir sorunu, çocuğunuz size söylemediği takdirde anlamanız daha uzun zaman alabilir. Bu da zorbalığı uygulayan çocukların bu davranış biçimini benimsemesi, zorbalığa uğrayan çocukların da daha içe kapanık olması gibi uzun süreli sonuçlar doğurabilir.
Zorbalığa maruz kalan çocuklarda genel olarak; okula gitmeyi istememek, derslerdeki başarı oranının düşmesi, okul eşyalarının kaybolması, kıyafetlerde yırtılma veya yıpranma, fiziksel yaralanma, öz güven düşüklüğü, sessizlik, uyku problemleri gibi etkilerden bir veya birkaçı görülür. Sıklıkla gözlemlenen etkiler bunlar olsa da her çocuğun vereceği tepkinin farklı olabileceği de unutulmamalıdır. Eğer çocuğunuzda günlük rutin davranışlarından farklı tavırlar gözlemlerseniz onun hayatında neler olup bittiğine dair bir araştırma yapabilirsiniz.
Akran zorbalığı uygulayan çocuklarda ise genel olarak kendini veya isteklerini ifade ederken agresif olmak, arkadaşları hakkında konuşurken alaycı ifadeler kullanmak ve sosyal statüye aşırı önem vermek gibi davranışlar görülür. Zorbalık uygulayan çocuklarda gözlemlenen bir diğer davranış biçimi de her konuda kendilerini haklı görme eğilimidir. Çocuğunuzun arkadaşlarıyla diyaloglarını gözlemleyerek onun bu tip bir davranış eğiliminde olup olmadığı hakkında fikir sahibi olabilirsiniz.
Akran Zorbalığı Çeşitleri
Bir davranışın akran zorbalığı olup olmadığını anlamak için davranışın biçimine göre değerlendirme yapmak gerekir. Akran zorbalığı çeşitleri genel olarak 5 gruba ayrılır:
Fiziksel akran zorbalığı: Çocukların itme, tekme atma, saçını çekme, tükürme gibi güç kullanarak zarar verici davranışlarının yanı sıra defter, kitap, çanta gibi eşyaların yırtılıp kırılması bu gruba girer.
Sözlü zorbalık: Lakap takma, fiziksel, sosyal ya da karakter özellikleri ile dalga geçme, hakaret içerikli söylemler ve sözlü tehdit ederek korkutma, bu zorbalık türünün belli başlı örneklerindendir.
Sosyal zorbalık: Çocuğu sınıfta, yemekhanede ve oyun esnasında dışlamak, yalnız bırakmak ve okul dışında bir araya gelinen ortamlara davet etmemek sosyal zorbalık sınıfında yer alan davranışlar arasındadır.
Dijital zorbalık: Günümüzün teknoloji çağında çocukların yeni sosyal alanları arasında internet ve dijital platformlar bulunur. Bu ortamlarda yapılan dışlama, hakaret, dedikodu yayma, çocuğun bilgi ve fotoğraflarını izinsiz kullanma gibi davranışlar dijital veya siber zorbalık olarak tanımlanır.
Cinsel zorbalık: Mağdur durumundaki çocuğa cinsel içerikli sözler söyleme, hakaret etme, fiziksel tacizde bulunmaya teşebbüs etme gibi davranışlar cinsel zorbalık olarak tanımlanır.
Akran Zorbalığı Nasıl Önlenir?
Anne ve baba olarak çocuklarınızın bu tip davranışlar sergilemesini veya bu davranışlara maruz kalmasını önlemek için çocuğunuza basitçe akran zorbalığının ne olduğunu anlatıp bu davranış şekillerinden örnekler verebilirsiniz. Böylece bu tip bir davranış gösterme eğiliminde olan ya da bu tip davranışlara maruz kalan çocuklarda farkındalık yaratıp, onların arkadaşları ile doğru iletişim kurmalarına destek olabilirsiniz. Yine bu tip davranışlara maruz kaldığını hissettiğinde çekinmeden sizinle ya da öğretmeniyle konuşmasını söyleyebilirsiniz.
Çocuklarınızla her gün okulda yaptıkları hakkında sohbet etmek, davranışlarını düzenli olarak gözlemlemek ve günlük rutinlerinin dışına çıktığını sezdiğiniz durumlarda onlarla ve öğretmenleriyle konuşmaya çalışmak, sorunun ilerlemesini önlemek açısından size yardımcı olabilir.
Çocuğunuz size, okulda arkadaşlarıyla yaşadığı sorunlardan bahsederken sözünü kesmeden ve sakinliğinizi koruyarak dinlemeye çalışmasınız. Aksi durumda çocuklarınız devam eden bir durum olursa size söylemekten çekinebilir. Yaşanan bir sorun karşısında çocuğunuzun bundan ne kadar etkilendiğini anlamak için bir uzman yardımı alabilir, bu doğrultuda hareket ederek çocuğunuzun akran zorbalığından kurtulmasını sağlayabilirsiniz.
Benzer İçerikler
